محدوديت‌هاي حضور خيشومي [n] در پايانۀ ريشۀ فعل ساده پس از افزودن وند گذشته‌ در زبان فارسي: نظريه بهينگي

Constraints of Nasal [n] Presence at the Coda of Simple Verb Root After adding past affix in Persian: Optimality Theory Approach

هدف از اين مقاله، بررسي ريشۀ فعل هاي سادۀ زبان فارسي مختوم به خيشومي تيغه اي [n] است و پرداختن به اينكه با افزودن وند گذشته چه نوع محدوديت هايي بر خوشۀ پايانۀ هجاي c0vc1c2 اعمال مي شود؛ به عبارت ديگر، در ريشۀ فعل هاي مختوم به خيشومي [n] با افزودن وند گذشته، چه محدوديت هاي واج آرايي بر خوشۀ پاياني صورت مي پذيرد. به منظور پاسخ گويي به اين پرسش، از ميان 397 ريشۀ فعلي بدون تكرار و بدون پسوند سببي ساز، 22 ريشۀ فعل، اعم از يك، دو و سه هجايي، با ساخت هجاي پاياني از نوع cvn+d بررسي شدند. محدوديت هاي به دست آمده عبارت اند از: 1. خوشه هايي كه عضو اول آن خيشومي تيغه اي [n]باشد با هسته هاي داراي مشخصۀ [+افراشته] محدوديت توليد دارند؛ به عبارت ديگر، واكه هاي افراشته نمي توانند هستۀ هجايي واقع شوند كه خوشۀ پايانۀ آن از [nd] تشكيل شده باشد؛ 2. خوشه هايي كه عضو اول آن خيشومي لثوي [n]باشد با هسته هاي داراي مشخصۀ [افراشته] محدوديت توليد ندارند؛ 3. قاعدۀ »مانع « (blocking) از توليدِ برون داد هايِ مشابه صورت هايِ موجود در زبان جلوگيري مي كند. 4. اصل سلسله مراتب رسايي در همۀ صورت هاي فعلي ستاك گذشته رعايت شده است.

The goal of this research is investigation of simple verbs root in Persian Language which coronal nasal [n] is their coda. We are going to see, which kind of constraints are acted on the nasal [n] in final cluster of C0VC1C2 as the first member. In other words, in simple verbs root that [n] is coda, after adding past affix, which kind of constraints are acted on final cluster? To this end, among 397 simple verbs root, without repeat and without causative affix, 22 monosyllabic, bi syllabic and tri syllabic verbs root that their final syllable was CVn+d were investigated. The resulted constraints are: 1) the clusters which their C1 is [n] never formed with one of the cores of [u, i]; in other words, high vowels cannot be the core of a syllable by final cluster [nd]. 2) Nasal [n] doesn’t change at the end of monosyllabic roots by mid and low cores; in other words, [-high] vowels can be the core of a syllable by final cluster [nd]. 3) Blocking rule prevents producing of the existing similar outputs in a language. 4) The sonority sequencing principle (SSP) is considered in all past stem forms of verbs.