بازخواني و تبيين مفهوم مزاجِ روان بر پايۀ علوم نوين در روانشناسي شخصيت؛ به سوي تدوين راهبردي بومي در ارزيابي زيبايي و ترجيحات محيطي

Readout and Explanation of Concept of Temperaments Based on Modern Sciences in Personality Psychology, Toward a New Strategy for Evaluation of Environmental Aesthetics and Preferences

هدف: نوشتار حاضر به دنبال تطبيق و تبيين مباني مزاجي بر پايۀ نظريات نوين شخصيت‌شناسي، به منظور بازخواني مفهوم مزاجِ روان بود. روش: تحقيق حاضر به روش تطبيقي و استدلالي، مفهوم مزاجها را در حالت تطبيقي با علوم نوين در روانشناسي شخصيت، تبيين و بازخواني كرده است. يافته‌ها: در بازخواني انجام‌شده، مزاجِ روان بر اساس قواي انگيزشي انسان در برابر محرّكهاي محيطي از دو جنبۀ باعثه(تحريك و برانگيختگي) و فاعله(حركت يا پاسخ)، در طيفي از اَبَرصفت اثرگذاري و اَبَرصفت اثرپذيري تعريف شد؛ گرمي- سردي مزاج بيشتر از جنبۀ فاعله، طيفي از تمايل به تركيب اطلاعات نو در نظام روانشناسي و درگيرشدن با فرصتهايي جديد را نشان داد و خشكي- رطوبت مزاج بيشتر از جنبۀ باعثه، گنجايش متفاوت در پذيرش از محرّكهاي محيط را ايجاد ميكند. نتيجه‌گيري: مفهوم مزاجِ روان از جنبۀ بنيادي مي‌تواند مقدمۀ شكل‌گيري فرضيات جديد در تبيين مزاجها و سازوكارهاي ژنتيكي، مغزي، شناختي و اعصابي در انسان باشد و از جنبۀ كاربردي نيز در ارزيابي زيبايي و ترجيحات محيطي با مبنايي حكمي و بومي استفاده شود.

Objectives:The present study seeks for comparision and explanation of the theory of temperament based on modern sciences in personality for readout of the psyche temperament concept. Method: The present research method is comparative and argumentative and the concept of temperaments is redefined in a comparative state in relation to modern sciences in personality psychology. Results: In this retrieval, psyche temperament is defined based on human motivating power in confrontation of environmental stimulus in the range of the meta-trait of plasticity (response) and the meta-trait of stability (stimulation). Regarding this, quality of plasticity (hot-cold range of temperament) from the aspect of response, represents the manifestation in personality of the need to incorporate novel information into the psychosocial organization, as the situation of the individual internally and externally changes, while, quality of stability (dry-wet range of temperament) represents the manifestation in personality of the need to maintain a stable psychosocial organization to achieve various goals. Conclusion: The concept of psyche temperament can be fundamental to the formation of new hypotheses in the explanation of human's genetic, brain, and neuro-cognitive mechanisms, and is also applicable to the evaluation of environmental aesthetics and preferences, based on wisdom and indigenous background