تأثير وحي بر معناشناسي اخلاق در انديشه ابن عربي

مقاله حاضر با روش تحليلي و انتقادي، به بررسي موضع ابن عربي در باب معناشناسي اخلاق و مشخصاْ به تحليل نقش وحي در معنا بخشيدن به اخلاق از منظر اين متفكّر مي‌پردازد. نتيجه بحث اين‌كه وي در عين قبول بداهت معاني اخلاقي، آن‌را فاقد معناي مستقل از شريعت شناخته و به نقش تأسيسي وحي در ارزش‌گذاري اعمال باور دارد. از نگاه ابن عربي عملي كه اخلاقاْ خوب خوانده شود، به جواز شرعي نيز متصف مي‌گردد؛ كه بدين ترتيب تعابير اخلاقي و شرعي مفهوماْ مساوي و مصداقا ْمساوق با يكديگرند. در مقام بررسي اين رأي، ضمن يك ملاحظه انتقادي به اين دريافت مي‌رسيم كه ابن عربي با تأكيد بر واقعيت و عينيت اخلاق و قبول تساوق اخلاق و خير، لاجرم بداهت مفاهيم اخلاقي را مقبول‌تر از ايده بديل ساخته است. در اين نگرش، آموزه وحي در جهت ترميم ابهامات مصداقي عمل مي‌كند و مرتبه عالي‌تري از معاني اخلاقي را متجلّي مي‌سازد. با اين ملاحظه، هرچند پذيرش نقش امضايي و ارشادي شريعت در معنا بخشيدن به واژگان اخلاقي تكمله‌اي بر آراء ابن عربي به حساب مي‌آيد، اما با اركان انديشه اين متفكّر سازگار مي‌ماند.