خطاپذيري علم حضوري و مكاشفات عرفاني

اين مسئله كه آيا علم حضوري كه از آن به عنوان سنگ بناي معرفت بشري ياد مي‌شود، قابل اتصاف به صدق ‏و كذب هست و مي‌توان روزنه‌هايي براي ورود خطا بدان، يافت يا نه، معمولا با پاسخ منفي از سوي ‏فيلسوفان مسلمان روبه‌رو است، اما در اين نوشته بر خلاف ديدگاه مشهور حكما كه علم حضوري را به دليل ‏فقدان واسطه و فاصله، خطاناپذير مي‌دانند، با روش تحليلي، مورد بررسي قرار مي‌گيرد و در گام نخست با ‏اثبات حضوري بودن مشاهدات و مكاشفات عرفاني و در گام بعد با اثبات وجود خطا در مشاهدات عرفاني ‏و در برخي موارد وجود خطا در خود علم حضوري، خطاپذير بودن اين علم دست‌كم در مورد انسان اثبات ‏مي‌شود، اما اثبات اين مسأله موجب اسقاط حجيت و اعتبار علوم حضوري نمي‌شود، بلكه معيار حجيت در ‏اين ساحت از معرفت بشري عبارت است از رعايت شرط روش‌مندي و سلوك عقلايي كه مورد پذيرش ‏دانشمندان اين علم است.‏