خطاي طبقه بندي در انديشه ملاصدرا

در اين مقاله تلاش نموده‌ام پاسخ ملاصدرا به «شبهۀ معدوم مطلق» را با بهره بردن از مفهومي تازه در فلسفه معاصر تحليل نمايم. مفهوم خطاي طبقه‌بندي در انديشۀ گيلبرت رايل، فيلسوف بزرگ تحليل زبان، جايگاهي ويژه دارد و رايل با مفهوم‌سازي اين اصطلاح، نظريۀ كلاسيك ذهن و بدن را در فلسفۀ معاصر ويران مي‌كند. نوشتار حاضر اين ايده را پيش مي‌نهد كه مفهوم خطاي طبقه‌بندي در انديشۀ ملاصدرا وجود دارد و ملاصدرا در منحل نمودن متناقض‌نماي معدوم مطلق با تعبير و اصطلاحي ديگر از همان مفهوم بهره برده است. جانمايۀ تحليل ملا‌صدرا از متناقض‌نماي معدوم مطلق اين است كه نسبت به تمايز مفهوم معدوم مطلق وآن‌چه مصداق اين مفهوم فرض مي­شود، اگاه شويم، يعني اخبار از معدوم مطلق و عدم اخبار در يك طبقۀ منطقي قرار نمي‌گيرد و در اين مقام ما به مفهوم خطاي طبقه‌بندي مي­رسيم. پس متناقض‌نماي معدوم مطلق، مصداقي فني براي خطاي طبقه‌بندي محسوب مي­شود. ثمرۀ اين پژوهش، بهره بردن از زبان و واژگاني تازه براي مفاهيم فلسفي در سنت فلسفۀ اسلامي است به اين بيان كه فيلسوف سنت ما با مفهومي كه به‌وسيلۀ رايل صورت‌بندي شده، آشنا است و از آن بهره نيز برده است. بنابراين در اين سپهر مقايسه‌اي، گفتگويي مشترك ميان دو فيلسوف از دو سنت متفاوت را پيش نهاده‌ايم.