زحاف در زبان عربي و فارسي دري

علم عروض در ميان زبان‌هاي عربي و فارسي دري از كاربردهاي ويژه خود برخوردار است؛ زيرا داراي خصوصيات مخصوص به خود است. طوري كه بر همه آشكار است كه كاشف علم عروض خليل بن احمد نحوي است، ولي به مرور ايام علم عروض در زبان فارسي گونه‌اي را به خود اختصاص داده و كم و بيش تغييراتي را نسبت به علم عروض در زبان عربي به خود راه داده است كه اين همه را مي‌بايد از توانمندي‌هاي شاعران و بزرگان فارسي زبان دانست؛ به گونه‌اي كه بعد از خليل بن احمد نيز سه بحر ديگر را دانشمندان زبان فارسي به وجود آوردند. در ميان زحافات عروض زبان فارسي وعربي تفاوت‎هاي آشكاري وجود دارد. تغييرات در تفاعيل عروضي زبان عربي به دوگونه زحاف و علت ناميده شده است كه زحاف نيز به نوبۀ خود به دو گونۀ مفرد و مزدوج تقسيم گرديده است كه هريك از آنها نيز داراي تقسيمات ديگري مي‌باشند، ولي تغييراتي كه به اسم علت خوانده شده است از جمله تغييراتي است كه اگر درتفاعيل رخ ‌دهد، متابعت‌اش بر شاعر حتمي است، تغيير ديگري به اسم علت جار و مجرايي زحاف دارد كه اگر در تفاعيل آمد تكرارش الزامي نيست و برعكس تغييرات تفاعيل در عروض زبان فارسي به اسم زحاف خوانده شده كه تمامي آن تغييرات درتفاعيل عروضي زبان عربي را دربرمي‌گيرد.