عوامل مؤثر درگرايش به سوء مصرف مواد از ديدگاه زندانيان مرد: مطالعه موردي يكي از زندان‌هاي جنوب شرق كشور

Factors Effective on Drug Abuse from the Male Prisoners Point of View: Case Study of One of the Southeastern Prisons in Iran

مقدمه: شناخت عوامل مؤثر در گرايش به مصرف مواد از ديدگاه گروه‌هاي پرخطر نظير زندانيان، جهت برنامه‌ريزي، كنترل و پيشگيري از مصرف مواد امري حياتي است. هدف اين مطالعه، تعيين عوامل مرتبط با گرايش به مصرف مواد از ديدگاه زندانيان مرد بود. روش‌ها: اين مطالعه مقطعي، توصيفي -تحليلي در زمستان 1394 در 332 نفر از زندانيان مرد يكي از زندان‌هاي جنوب شرق كشور انجام شد. نمونه‌گيري به روش تصادفي ساده بر اساس اسامي زندانيان بود. پرسشنامه شامل ويژگي‌هاي دموگرافيك، مصرف مواد و عوامل گرايش به مصرف مواد در سه حيطه فردي، بين فردي و اجتماعي بود. داده‌ها با آزمون‌هاي t مستقل، آناليز واريانس يك‌طرفه و تست تعقيبي توكي در نرم‌افزار SPSS نسخه 20 تحليل شدند. نتا‌يج: حيطه‌هاي اجتماعي (ميانگين نمره 3/67) و فردي (ميانگين نمره 3/56) بيشترين و حيطه بين فردي (ميانگين نمره 3/48) كمترين ميانگين نمرات عوامل مؤثر بر گرايش به مصرف مواد را داشتند. اختلاف آماري ميانگين نمرات هر سه حيطه معني‌دار بود (P<0.001). در حيطه فردي مؤلفه نگرش مثبت به مصرف مواد (3/84)، در حيطه اجتماعي مؤلفه عدم دسترسي به سيستم‌هاي حمايتي و مشاوره‌اي (3/72) و در حيطه بين فردي مؤلفه دوستان (3/64) بيشترين ميانگين نمرات را داشتند. بحث و نتيجه‌گيري: فراهم نمودن خدمات حمايتي و مشاوره‌اي، محدوديت دسترسي آسان به مواد، اصلاح نگرش‌هاي موجود به مصرف مواد و درمان و پيشگيري از افسردگي بايستي اساس برنامه‌هاي پيشگيري و كنترل مصرف در نظر گرفته شوند.

Background: Identifying the factors effective on the tendency to substance use from the viewpoint of high-risk groups such as prisoners is essential for planning to control and prevent substance use. The purpose of this study was to determine the factors related to substance use tendency from the prisoners' point of view. Methods: This descriptive and analytic cross-sectional study was performed in the winter of 2015 on male prisoners in one of the southeastern prisons of Iran. Subjects were enrolled by simple random sampling based on the list of prisoners. The questionnaire included demographic characteristics, substance use, factors effective on substance abuse tendency in the individual, interpersonal and social domains. Finally, Data was analyzed using SPSS 20 software with two sample t-test, one-way ANOVA and Tukey post hoc tests. Results: The social (mean score 3.67) and individual (mean score 3.56) domains had the highest, and interpersonal domains (mean score 3.48) had the lowest mean scores for the factors affecting substance use tendency. The mean scores of each three domains were significantly different (P<0.001). In the individual domain, a positive attitude towards substance use (3.84), in the social domain, lack of access to counseling services (3.72) and in the interpersonal domain, the friends' component (3.64) had the highest mean scores. Conclusion: Providing supportive and counseling services, limiting access to drugs, changing attitudes about drug use and treatment, and preventing depression should be considered as a basis for substance use prevention programs