ابتكارات محلي و دانش بومي در مديريت اجتماع محور منابع آب (منطقۀ مورد مطالعه: روستاي روزكين، بخش ساردوئيه، شهرستان جيرفت)

ابتكارات محلي از سويي به عنوان فعاليت‌هاي دسته جمعي خاص، بدون كمك يا مشوق خارجي به منظور كنترل آب‌هاي زيرزميني و سطحي تعريف شده است و از سوي ديگر، يكي از مهم‌ترين رويكردهاي مديريتي در منابع آب، رويكرد مديريت اجتماع محور است كه تأكيد بر ظرفيت‌سازي و نهادسازي در جوامع محلي براي مديريت مشاركتي منابع آب دارد. ساختارهاي اجتماعي منابع آب يكي از ابعاد دانش بومي در جوامع روستايي ايران محسوب مي‌شود كه ضرورت دارد در مديريت منابع آب علاوه بر تحليل دانش بومي ساختارهاي اجتماعي مرتبط با آن نيز مورد تحليل قرار گيرد. هدف اصلي در اين مقاله شناخت ابعاد دانش بومي مرتبط با مديريت پايدار منابع آب در روستاي روزكين بخش ساردوئيه شهرستان جيرفت است. اين مطالعه بر اساس روش‌هاي مردم‌شناسي و رويكردهاي كيفي از جمله مشاهدۀ مستقيم و مشاركتي محقق و مصاحبۀ سازمان­يافته با 32 نفر از افراد مطلع و آگاه (كليۀ كشاورزان) استفاده شده است. در روستاي روزكين ساختار اجتماعي خاصي بر مديريت منابع آب حاكم است كه قدمتي بيش از 100 سال در منطقه دارد. همياري در مديريت منابع آب يك اصل اساسي در اين روستا محسوب مي‌شود و نقش‌هاي اجتماعي ارباب و زَعيم از ابتكارات اجتماعي اين روستا در مديريت منابع آب است. در اين روستا تعداد 10 تشكل يا گروه محلي براي مديريت منابع آب شكل گرفته كه هر گروه از ارباب و زَعيم تشكيل شده است. به­طور كلي مي‌توان بيان كرد دانش بومي و سنت‌هاي محلي در اين روستا عامل پايداري منابع آب محسوب مي‌شود كه مي‌توان استدلال كرد در ارتقاء تاب‌آوري سيستم‌هاي اجتماعي- اكولوژيك در مواجهه با بحران‌هاي زييست‌محيطي از جمله كم آبي نيز مي‌تواند مؤثر باشد.