تحليل ‌علم‌ سنجي از پژوهش‌هاي حوزه آموزش سلامت به بيماران در پايگاه PubMed طي سال‌هاي 1964 تا 2014

Scientometrics Analysis of Researches in the Field of Health Education to Patients in PubMed Database (1964-2014)

مقدمه: آموزش سلامت به بيمار، فرايندي بيمار محور مبتني بر نيازهاي ابراز شده توسط پزشك و بيمار براي كمك به بيمار جهت تصميم مشاركتي و آگاهانه در مورد بيماري است. بررسي و تحليل زمينه‌هاي پژوهشي اين حوزه و كشف روابط بين اصطلاحات به كار رفته در اين مقالات، مي‌تواند اطلاعات مفيدي را در اختيار محققان قرار دهد. بنابراين، مطالعه حاضر با هدف تحليل محتواي مقالات مرتبط با حوزه آموزش سلامت به بيمار از طريق ترسيم نقشه موضوعي به روش خوشه‌بندي سلسله مراتبي انجام شد. روش‌ها: اين پژوهش از نوع توصيفي- تحليلي بود كه به تحليل محتواي متون با رويكرد خوشه‌بندي سلسله مراتبي پرداخت. با جستجوي عبارت «Health education» و محدود كردن آن به موضوع «Patient education» در موضوعات اصلي (Major topics) سرعنوان‌هاي موضوعي پزشكي (Medical Subject Headings يا MeSH)، تمام داده‌هاي مورد نظر اين حوزه در پايگاه PubMed طي سال‌هاي 1964 تا 2014 استخراج گرديد. تحليل داده‌ها و خوشه‌بندي آن‌ها در نرم‌افزارهاي SPSS و Ravar PreMap صورت گرفت. يافته‌ها: توليد مقالات علمي در حوزه آموزش سلامت به بيمار رشد صعودي را نشان داد. با توجه به خوشه‌بندي سلسله مراتبي، حوزه‌هاي موضوعي مطرح شامل «آموزش‌هاي درماني، آسيب‌شناسي مصرف دار، پرستاران، مهارت‌هاي ارتباطي، رفتارهاي ارتقاي سلامت، سازگاري و بهداشت رواني، سواد سلامت و رفتارهاي پيشگيرانه» بود. نتيجه‌گيري: خوشه‌هاي موضوعي شكل گرفته با برخورداري از روشﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﺷﺒﺎﻫﺖ و فاصله ﺑﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻔﮕﺮﻫﺎي ﻣﺪارك، داراي ارتباط ساختاري با يكديگر مي‌باشند. بيشتر پژوهشگران به جنبه‌هاي روان‌شناسي و درماني در حوزه آموزش سلامت به بيمار توجه‌ دارند.

Background: Educating health to patients is a patient-centered process based on the needs expressed by both the physician and the patient in order to make a collaborative and conscious decision over the disease. Surveying and analyzing the research fields in this area, and discovering the relationships between the expressions used in this studies, can help researchers and scholars with useful information. Therefore, this research aimed to analyze scholar contents related to the area of health education for the patients, using thematic mapping and hierarchical clustering methods. Methods: This was a descriptive-analytical study, dealt with analyzing texts contents with a hierarchical clustering approach. Searching the phrase “Health Education” and filtering the search with “Patient Education” as well as the “Major Topics” in Medical Subject Headings (MeSH) helped us to extract the entire data on PubMed database (1964 to 2014). Analysis and clustering of data were done using SPSS and Ravar PreMap software. Findings: Producing scientific articles on health education for the patients had an increasing trend. Regarding the hierarchical clustering, noted thematic areas included health education, drug consumption pathology, nurses, communication skills, health promotional behaviors, adaptability and mental health, health literacy, and preventive behaviors. Conclusion: The formed thematic clusters have structural relationships as they exploit similarity measurement method, and the distance between descriptors. The majority of researchers notice psychological and therapeutic aspects in health education area.