اثر تغييرات سطح آب زيرزميني بر فرونشست دشت سمنان

دشت سمنان واقع در حاشيه شمالي كوير مركزي ايران، داراي اقليمي خشك تا نيمه‌خشك است. در دهه‌هاي اخير رشد سريع جمعيت و نواحي صنعتي در اين دشت و به دنبال آن افزايش نياز آبي موجب شده تا استحصال بي‌رويه از منابع آب‌ زيرزميني بالا رود و در نتيجه ژرفاي دست‎يابي به سطح آب شدت يابد. همين امر دشت سمنان را در زمره مناطق بحراني كشور از نظر كمبود منابع آب و پيامدهاي پس از آن قرار داده است. در اين پژوهش جهت برآورد ميزان نشست زمين در بازه زماني 26/3/1382 تا 23/8/1383 با استفاده از روش تداخل سنجي تصاوير ماهواره‌اي (InSAR)، حداكثر فرونشست 133 ميلي‌متري زمين در شهر سمنان و پيرامون آن محرز ‌شده است. با هدف شناسايي عوامل مؤثر در فرونشست بخشي از دشت سمنان، نوسانات عمق سطح آب زيرزميني نيز به همراه ترسيم نمودار هيدروگراف از نتايج 15 چاه مشاهده‌اي مورد بررسي قرارگرفت كه نشان‌دهنده افت ممتد سطح آب در طي دوره‌هاي آبي سال‌هاي 1382 تا 1388 بوده؛ به‌طوري كه كمينه نرخ افزايش ژرفاي سطح آب زيرزميني محدوده مطالعاتي برابر 22 سانتي‌متر در سال است. آنچه از انطباق مناطق دچار فرونشست و منحني‌هاي افت تراز سطح ايستابي آب در اين تحقيق بر مي‌آيد آنست كه بهره‌برداري منابع آبي زيرزميني بيش از ميزان تغذيه آبخوان سبب افزايش تنش مؤثر و در نتيجه تحكيم بالاي رسوبات شده است كه اين عامل دشت سمنان را با توجه به خواص ژئوتكنيكي آبخوان مستعد فرونشست مي‌كند. به عبارتي پهنه‌هاي داراي فرونشست بر مناطق افت سطح آب‌هاي زيرزميني، منطبق هستند و يا در نزديكي آنها قرار دارند. از اين‌ رو مديريت منابع آب بايد هر چه بيشتر مورد توجه سياست‌گذاران قرار گيرد تا همگام با توسعه پايدار كشاورزي و ﺻـﻨﻌت بتوان از ادامه روند كنوني فرونشست زمين جلوگيري كرد.