بررسي عوامل مؤثر بر كيفيت آب زيرزميني آبخوان دشت مشگين شهر (استان اردبيل) با تاكيد بر منشأ احتمالي برخي فلزات سنگين

در دهه‌هاي اخير به دليل رشد روزافزون جمعيت در منطقه مشگين‌شهر و به تبع آن افزايش تقاضا براي استفاده از آب براي شرب، كشاورزي و صنعت باعث شده است كه آب زيرزميني به عنوان مهمترين منبع آبي منطقه مورد توجه قرار گيرد. بنابراين لازم است در كنار توجه به كميت آب زيرزميني منطقه، كيفيت آن نيز مورد توجه قرار گيرد. اهداف اين مطالعه، بررسي منشا احتمالي برخي فلزات سنگين در آب زيرزميني دشت مشگين‌شهر با استفاده از روش‌هاي آماري چندمتغيره از جمله تحليل خوشه‌اي و تحليل عاملي به همراه ضريب همبستگي و همچنين شناسايي عوامل موثر در كيفيت آب زيرزميني منطقه مي‌‌‌‌باشند. براي اين منظور تعداد 25 نمونه از منابع آب زيرزميني منطقه در مهر ماه سال 1395 جمع‌آوري گرديد و پارامترهاي اسيديته، هدايت الكتريكي، يون‌هاي اصلي (كلسيم، منيزيم، سديم، پتاسيم، كلريد، سولفات، كربنات، و بي كربنات) و فرعي (نيترات، فلورايد و سيليس) و برخي از فلزات/شبه‌فلز سنگين همچون آهن، منگنز، آلومينيوم، روي، كروم، مس، كادميوم، سرب و آرسنيك اندازه‌گيري شدند. آناليزها نشان مي‌دهند كه فرايندهايي همچون هوازدگي و انحلال سازندهاي تبخيري و سيليكاته، تعويض يوني و فعاليت‌هاي كشاورزي بر كيفيت آب زيرزميني منطقه موثر مي‌باشند. نتايج آناليز چند متغيره نشان مي‌دهد كه اغلب فلزات سنگين در آب زيرزميني از سازندهاي آتشفشاني موجود در منطقه نشات مي‌گيرند و شوري و اسيديته نقش مهمي در آزادسازي آنها به آب زيرزميني دارد. تحليل عاملي نشان مي‌دهد كه فرايندهاي زمين‌زاد با مجموع واريانس 79.9 درصد و عوامل انسان‌زاد با مجموع واريانس 6.6 درصد شيمي آب زيرزميني منطقه را كنترل مي‌كنند.