تحليل چالش تفكيك قوا در دور‌ﮤ پهلوي دوم؛ نمونه‌پژوهي: تفسير اصل 82 متمم قانون اساسي

تفسير اصل 82 متمّم قانون اساسي از مصوبات چالش‌برانگيز دورﮤ رضاشاه بود كه با زير پا گذاشتن اصل تفكيك قوا،‌ اختيار تغيير قضات را به دولت تفويض كرد. پس از استعفاي رضاشاه، مصوﺑﮥ مذكور دستخوش چالش‌هاي حقوقي و سياسي گوناگوني شد. هدف اين پژوهش تحليل فرازونشيب‌هايي است كه تفسير مذكور طي كرد؛ بنابراين پژوهش درصدد است با رويكرد توصيفي‌تحليلي و به روش اسنادي و كتابخانه‌اي، به اين پرسش اصلي پاسخ دهد كه چه عواملي بروز چالش در اجراي تفسير اصل 82 متمّم قانون اساسي را موجب شد. چنين فرض مي‌شود كه ساختار قدرت سياسي پس از جنگ جهاني دوم و تمايل به تمركز قدرت در نهاد پادشاهي، در تعيين سرنوشت تفسير اين اصل از قانون اساسي عامل مؤثري بود. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد پيش از لغو تفسير اصل مزبور، اجراي تمهيدات و اصلاحات پيچيده‌ و دشواري ضرورت داشت و بدون انجام آنها، الغاي تفسير مذكور نتايج منفي به دنبال مي‌آورد. از طرف ديگر، در فضاي بي‌ثبات اوايل دور‌ﮤ پهلوي دوم در عمل، انجام اصلاحات ضروري امكان‌پذير نبود؛ بنابراين لغو آن سال‎ها به تأخير افتاد. در سال 1331ش/1952م اين تفسير به طور كامل لغو شد؛ ولي در سال‌هاي 1333و1335ش/1955و1956م، بنابر علت‌هاي سياسي، دو قانون ديگر وضع شد كه قانون نخست اين تفسير را تعديل مي‌كرد و قانون دوم آن‌ را به طور غيرمستقيم احيا مي‌كرد.