بررسي و تحليل ويژگي‌هاي تبعيد از دورﮤ استبداد صغير تا كودتاي 1299ش/1921م

استفاده از مجازات تبعيد در دوره قاجار براي دور كردن فرد متنفذ از مركز مورد استفاده قرار مي گرفت. شاهزادگان و ديوانيان از اين دسته از تبعيديان بودند. در اين ميان تبعيد دوران مشروطه يك استثناست. زيرا در هر دو سوي مشروطه خواه و مخالف مشروطه به دنبال تغيير در ساخت سياسي بودند لذا هدف از تبعيد آنان تنبيه بود و نه صرفا دور كردن از تهران. در اين ميان تبعيد دوران گذار از قاجار به پهلوي كه شامل تبعيديان جنگ جهاني، مخالفان قرارداد1919و مخالفان كودتا1299 است. هدف مقاله بررسي موضوع تبعيد در دوره گذار از قاجار به پهلوي و نيز مقايسه وضعيت تبعيد در اين دوره با دورۀ اول قاجار است. روش مورد استفاده در اين پژوهش روش تحليل تاريخي است و ابزار مورد استفاده اسناد و مدارك آرشيوي و منابع اصلي است. يافته اين پژوهش نشان مي دهد كه تبعيد در دورۀ گذار از قاجار به پهلوي متفاوت با دورۀ اول قاجار است. اقليم تبعيدگاه، دوري از مركز، كنترل تبعيديان، دسته‌جمعي بودن تبعيد و تنوع گروه‌هاي اجتماعي تبعيديان، و نيز تبعيد پيشگيرانه، مولفه‌هايي خاص از تبعيد در اين دوره هستند كه در دوره قبل ديده نمي شود. تبعيد به خارج از كشور و نيز دخالت دولتهاي روسيه و بريتانيا در تبعيد اتباع ايران هم در اين دوره آغاز مي شود.