بررسي شرايط و زمينه‌هاي جواز چندهمسري در قرآن كريم

بنابر گزارش‌هاي تاريخي، چندهمسري در فرهنگ‌ها و سرزمين‌هاي گوناگون، پيش و پس از اسلام رواج داشته است. قرآن كريم نخستين خانواده را حاصل ازدواج يك مرد با يك زن مي‌شمرد. آيۀ سوم سورۀ نساء، در آن‌صورت‌كه بيم رود دادگري ميان يتيمان رعايت نشود، ازدواج يك مرد با حداكثر چهار زن‌را روا مي‌شمرد. مفسران در بيان ارتباط اين شرط (بيم از بيداد بر يتيمان) و جزا (جواز چندهمسري) سخنان گوناگون گفته‌اند. به هر روي، وجود خانواده‌هاي بي‌سرپرست، دختران يتيم و زنان بيوه، زمينه و حكمت چندهمسري است و رعايت عدالت ميان همسران شرط اين حكم است. آمار مرگ‌ومير ناشي از جنگ، قتل عمد، تلفات جاده‌اي، و بيماري‌هاي سخت در سطح ملّي و جهاني همه نشان‌گر آن است‌كه مرگ در مردان، به ويژه در سنين جواني و ميان‌سالي بيشتر از زنان روي مي‌دهد. اين مسأله، موجب بر هم خوردن تناسب جنسيتي در جوامع بشري مي‌شود، به گونه‌اي كه در برابر هر مرد در سنّ ازداوج بيش از يك‌زن قرار مي‌گيرد. ارتباط ميان شرط و جزاي موجود در آيۀ سوم سورۀ نساء و آمارهاي موجود نشان‌دهنده اين واقعيت است‌كه چندهمسري نه از سر هوس‌راني يا تعددطلبي، بلكه به مثابِۀ يك ضرورت اجتماعي و براي تامين نيازهاي زنان بيوه و دختران يتيم در جوامع بشري شكل گرفته و در شريعت اسلامي روا دانسته شده است. از اين‌رو، چندهمسري در اين چارچوب و با رعايت شروط عدالت، معاشرت متعارف، تامين هزينه‌هاي زندگي همسران و نامشروع بودن روابط تعليقي، حكمي موّجه و قابل دفاع است.