مباني اطاعت از حاكم ديني در انديشه‌‌ي سياسي ديوبنديان

نظريه‌‌ي اطاعت از حاكم اسلامي، يكي از ديدگاه‌‌هاي برجسته‌‌ در انديشه‌‌ي سياسي ديوبنديان حنفي مذهب است. از جمله ويژگي‌‌هاي گستره‌‌ي فرمان‌‌برداري از حاكم در نگاه ديوبنديان مي‌‌توان به مشروط ‌‌بودن اين فرمانبري در مواردي چون: متابعت از حاكم در نيكي‌‌ها ، عدم اطاعت از حاكم در معاصي و گناهان و خروج و قيام عليه حاكميت در صورتي كه از او عصيان و نافرماني صادر شود اشاره كرد. اين پژوهش به تحليل دلايل نظريه‌‌ي مذكور و نيز بررسي اصول و مباني اطاعت از حاكم در نگاه ديوبنديان پرداخته است. نتايج حاكي از آن است كه، پيروان مكتب ديوبندي بر اين باورند كه ارتباط ميان دين و سياست از الزامات حكومت به‌‌شمار مي‌‌آيد؛ متابعت و فرمان‌‌برداري از خليفه‌‌ي اسلامي به‌‌صورت مطلق عنوان شده، و مقوله‌‌ي وابستگي به مذهب در منظومه‌‌ي فكري آنان، در حوزه اطاعت از حاكم، معنايي ندارد؛ بلكه آن‌‌چه براي احناف ديوبندي اهميت دارد اين است كه زمامدار ديني، شرايط و مؤلفه‌‌هاي لازم براي نقش‌‌آفريني در جامعه را داشته باشد. آنان بر اين ‌‌باورند كه اطاعت از حاكم مبتني‌‌بر ادله‌‌ي نقلي و عقلي مي‌‌باشد.