مقايسه تغييرات مكاني فرسايش خاك در آبخيز‌هاي شاهد و نمونه گنبد در استان همدان

بررسي تغييرات زماني و مكاني فرسايش خاك و عوامل مؤثر بر آن براي ارائۀ راه‌كارهاي مناسب براي برنامه‌‌ريزي درست استفاده از منابع آبخيز اهميت به‌سزايي دارد. حال آن‌كه مطالعات كمّي به ‌بررسي تغييرات زماني فرسايش خاك و تغييرات مكاني آن پرداخته‌اند. در اين پژوهش تغييرپذيري زماني مشاركت مكاني فرسايش خاك در حوزه‌هاي آبخيز شاهد و نمونه گنبد، استان همدان با مساحت 300 هكتار، بررسي شده است. براي اين منظور نقشه‌هاي كاربري اراضي، بافت خاك و تندي شيب، تلفيق و واحد‌هاي‌كاري حوزۀ آبخيز مورد مطالعه به‌دست آمد. سپس در هر واحد‌كاري اقدام به اندازه‌گيري رسوب با استفاده از شبيه‌ساز باران با شدت 50 ميلي‌متر بر ساعت با تداوم 30 دقيقه طي فصل بارش منطقه در دو ماه آبان و آذر 1393 شد. سپس سه نقطه با خصوصيات نسبي مشابه و معرف هر واحد‌كاري واقع در رئوس مثلث متساوي‌الاضلاع مشخص شد. در طول مدت اعمال بارش، مقادير رسوب در هر پنج دقيقه يك بار پس از شروع تا خاتمة آن اندازه‌گيري شد. تجزيه و تحليل‌هاي آماري با استفاده از تحليل آناليز واريانس نشان داد كه اختلاف بين واحد‌هاي كاري مختلف در آبخيزهاي نمونه و شاهد از نظر مقدار فرسايش خاك در سطح اطمينان يك درصد معني‌دار و مؤيد تغييرات مكاني فرسايش خاك و متعاقباً توليد رسوب در بخش‌هاي مختلف حوزة آبخيز بود. حال آن‌كه، اختلاف فرسايش خاك در واحدهاي كاري مورد مطالعه براي ماه‌هاي آبان و آذر با استفاده از آزمون t معني‌دار ارزيابي نشد.