آشكارسازي روند تغييرات كاربري اراضي و تآثير آن بر دبي و بار معلق شبيه سازي شده با مدل SWAT (مطالعه موردي: آبخيز گاليكش استان گلستان)

شيوه ­هاي بهره­ برداري اراضي، تخريب مناطق جنگلي و مرتعي، رهاسازي اراضي و توسعۀ مناطق مسكوني از جمله عواملي هستند كه بر شدت جريان آب، شدت فرسايش و توليد رسوب اثر مي­گذارند. به همين دليل آگاهي ازميزان اثر تغييرات كاربري اراضي بر روي دبي و بار معلق يك ضرورت اجتناب­ناپذير است. در مطالعۀ حاضر براي بررسي اين اثرات از مدل نيمه توزيعي SWAT در آبخيز گاليكش استان گلستان به مساحت تقريبي 39 هزار هكتار استفاده شد. مدل مذكور براي شبيه ­سازي، واسنجي و اعتبار­سنجي و در نهايت بهينه­سازي پارامترهاي مؤثر بر دبي و بار معلق در يك دورۀ 27 ساله مورد استفاده قرار گرفت. نقشه ­هاي كاربري اراضي از سه تصوير ماهوارۀ لندست سال­هاي 1987، 2000 و 2013 تهيه شدند. در اين مطالعه از روش SUFI2 براي واسنجي و اعتبار­سنجي مدل استفاده شد. معيار ناش- ساتكليف (NS) به عنوان تابع هدف در مرحلۀ واسنجي (1990- 2007) براي دبي و بار معلق به ترتيب 63 /0 و 61 /0 به­دست آمد كه با توجه به دامنه­هاي تفسيري مورد استفاده در تحقيقات گذشته، قابل قبول ارزيابي شد. براي بررسي اثر تغييرات كاربري اراضي بر مقدار رواناب و رسوب تمام ورودي­هاي مدل به غير از كاربري اراضي ثابت فرض شد و نتايج نشان داد كه تغييرات كاربري اراضي از سال 1987 تا 2013 موجب افزايش ارتفاع رواناب سطحي به ميزان 40 /1 ميليمتر و افزايش غلظت رسوب به ميزان 2 تن در هكتار در سال شده است.