بررسي كيفيت آب‌هاي زيرزميني آبخوان مشهد با استفاده از GIS و روش‌هاي آماري چند ‌متغيره

كيفيت آب همواره يكي از چالش­هاي مهم مديران و تصميم­گيرندگان در مديريت جامع منابع آب است. اين در حالي است كه مشكلات كيفيت آب نسبت به كميت آن از اهميت بيشتري برخوردار است. يكي از مهم­ترين روش­ها در بررسي دقيق كيفيت منابع آب و ارزيابي آن، استفاده از روش­هاي آماري چند متغيره است، كه اكثر تغييرات يك سيستم، به منظور شناسايي عوامل مهم و تأثيرگذار را مي­تواند شرح دهد. اين پژوهش به منظور پهنه­بندي كيفيت آب زيرزميني آبخوان مشهد به لحاظ قابليت كشاورزي و بررسي كيفيت آن انجام شده است. بدين منظور ابتدا كيفيت آب زيرزميني جهت مصارف كشاورزي بررسي و بر مبناي آن نقشه­هاي پهنه­بندي كيفي براي سال­هاي 1380 تا 1390 تهيه گرديد. سپس با بررسي نقشة زمين­شناسي منطقه، واحدهاي تخريب­كنندة كيفيت منابع آب تهيه و اثر سازندهاي زمين­شناسي بر كيفيت آب بررسي گرديد. در نهايت 10 متغير مهم كيفي آب مربوط به داده‌هاي 39 چاه انتخابي آبخوان، با استفاده از روش­هاي آماري چند متغيره، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. از تحليل عاملي براي تعيين مهم­ترين متغيرها، تحليل خوشه­ اي براي تعيين گروه­هاي همگن متغيرها و همبستگي پيرسون براي بررسي روابط بين متغيرها استفاده گرديد. به طور كلي نتايج، ارتباط عوامل بررسي شده را تأييد مي­كند، به نحوي كه سازندهاي زمين­شناسي تأثير مهمي بر روي كيفيت آب زيرزميني داشته­اند. همچنين نتايج تحليل عاملي نشان داد كه EC و TDS با توجيه مجموع 02 /71 درصد واريانس با بار عاملي 98 /0 و pH با توجيه مجموع 91/ 14 درصد واريانس با بار عاملي 93 /0 از مهم­ترين عوامل مؤثر در كيفيت آب زيرزميني محدودة مطالعاتي هستند.