درآمدي بر شاخص‌ هاي فرهنگي مطلوب

از مهم‌ترين مقدمات لازم براي مديريت و برنامه‌ريزي فرهنگي، شناخت و ارزيابي دقيق از اوضاع جاري فرهنگ است كه اين كار مبتني بر ملاك‌ها يا ابزارهايي موسوم به شاخص‌هاي فرهنگي انجام مي‌شود. اما پيچيدگي فرهنگ و كثرت عوامل و عناصر آن و نيز مباني و ديدگاه‌هاي مختلف در اين زمينه، موضوع شاخص‌هاي فرهنگي را به مسئله‌اي جدي تبديل كرده است؛ چرا كه در سنجش فرهنگ، از همان ابتدا با اين سوال مواجه هستيم كه شاخص‌هاي مطلوب براي سنجش فرهنگ كدامند و بايستي از چه ويژگي‌هايي برخوردار باشند. به بيان دقيق‌تر، مبناي تعيين شاخص‌ها چيست و چگونه و با كدام منطق مي‌توان آنها را طراحي كرد. پاسخ اساسي به اين سوالات، نيازمند توجه به مبانيِ فرهنگ اصيل جامعه، استفاده از تجارب گذشته همراه با نقد شاخص‌هاي پيشين مي‌باشد. در اين مقاله كه برگرفته از پژوهشي كلي‌تر است. پس از بيان مفاهيم و مباني نظريِ موضوع و نيز بررسي و نقد مهم‌ترين شاخص‌هاي موجود، ويژگي‌هاي لازم براي شاخص‌هاي مطلوب با استدلال بيان گرديده است. اين ويژگي‌ها به‌طور عمده شامل: ارزش‌ها و آرمان‏هاي اصيل فرهنگي، دوجهتي‌بودن، قابليت اندازه‌گيري، فراگيري، نظام‌مندي، مقبوليت نسبي، عملي و به صرفه‌بودن است.