مقايسه جريان اطلاعات درون شهري و فراشهري به عنوان شاخص هاي توسعه يافتگي شهر جغتاي

هدف: هدف اين پژوهش تعيين نوع و سطح استفاده از فنّاوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و جايگاه هر يك در شكل دهي به جريان اطلاعات بين شهروندان جغتائي است تا به عنوان شاخصه هايي، روند حركت در مسير توسعه يافتگي اين شهر نشان داده شود. روش: اين پژوهش از نوع كاربردي است و به روش پيمايشي انجام شده است. جامعه آماري پژوهش شامل تمامي كارمندان، كسبه، كشاورزان و دانشجويان شهر جغتاي است. براي جمع آوري داده ها حجم نمونه اي به تعداد 357 نفر انتخاب شد كه نسبت هر يك از جوامع چهارگانه (كارمند، كشاورز، كاسب، دانشجو) در نمونه به ترتيب برابر با 66، 185، 28 و 75 نفر است. روش نمونه گيري، نمونه گيري در دسترس بوده است. در عين حال، روزها و ساعت‌هايي كه به هر يك از اين گروه ها مراجعه شد، به صورت تصادفي انتخاب گرديد. براي جمع آوري داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده كه روايي آن با نظر استادان راهنما و مشاور و اعضاي هيئت علمي رشته علم اطلاعات و دانش شناسي، تأئيد و پايايي آن با استفاده از آلفاي كرونباخ محاسبه گرديده است. داده هاي گردآوري شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزيه و تحليل گرديد. يافته ها: تجزيه و تحليل داده ها نشان داد بيشتر افراد نمونه مورد مطالعه (97/1%) تلويزيون و درصد كمي از آنان (4/2%) ماهواره در اختيار دارند. بيشترين ميزان دسترسي  افراد، به تلفن ثابت (77/4%) و كم ترين ميزان دسترسي آنها به ماهواره (10/6%) است. بيشتر افراد براي كسب اطلاعات روزمره خود از تلويزيون (2/64) استفاده مي كنند و از ماهواره (0/15) كم ترين ميزان استفاده را دارند. پاسخگويان بر اين باورند كه اينترنت (4/45) بيشترين و ماهواره (0/42) كمترين ميزان را از جهات مختلف (فردي، اجتماعي و اقتصادي) در زندگي فردي شهروندان جغتائي و يا توسعه شهر جغتاي دارد. مهمترين منبع نمونه مورد مطالعه براي دريافت اطلاعات درون شهري، گفتگوي حضوري (6/16) است و فنّاوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي نسبتا سنّتي بر جريان اطلاعات درون شهري غلبه دارد.تلويزيون و گفتگوي حضوري (8/15 و 4/41) و نيز اينترنت، به ترتيب سه منبع مهم براي دسترسي به اطلاعات در زمينه هاي مختلف اقتصادي، سياسي، بهداشتي و ... (فرا شهري) هستند.اطلاعات درون شهري بيشتر از طريق گفتگوي حضوري (با ميانگين سودمندي 2/84 و ميانگين استفاده 6/16) و اطلاعات فرا شهري بيشتر از طريق تلويزيون (با ميانگين سودمندي 2/91 و ميانگين استفاده 8/15) در شهر جغتاي جريان دارد. اينترنت و گفت وگوي حضوري به ترتيب دو مؤلفه مهمّ ديگر در جريان اطلاعات فراشهري هستند و كتابخانه و ماهواره در آخرين رده قرار دارند و كمترين نقش را در اين جريان دارند. همچنين، نتايج به‌دست آمده بيانگر آن است كه گروه هاي مورد مطالعه (كارمند، كاسب، كشاورز، دانشجو) در اين پژوهش در چهار حوزه مالكيّت، دسترسي، استفاده و سودمندي منابع و كانال هاي اطلاعاتي، نظرهاي متفاوتي اعلام كرده اند. به بيان ديگر، نوع شغل در مالكيّت، دسترسي، سودمندي و استفاده از منابع اطلاعاتي و ارتباطي تأثيرگذار است. نتيجه گيري: اگرچه جغتاي شهري نسبتاً كوچك و قرار گرفته در دور دست است، فنّاوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي هم در ارتباط هاي درون شهري و هم در ارتباط هاي فراشهري آن حضوري قابل توجه دارند. اين حضور بيشتر در گروه هاي كاركنان و كسبه و تاحدودي دانشجويان قابل مشاهده است.