طراحي اوراق بهادار اسلامي قابل‌تفكيك و قابل‌‌تبديل بر اساس فقه اماميه

يكي از چالش‌هاي اوراق بهادار اسلامي، تفاوت سليقه‌هاي بانيان انتشار اوراق و سرمايه‌گذاران در پرداخت سود ميان‌دوره‌اي است. بانيان تمايل كمتري به پرداخت‌هاي سود ميان‌دوره‌اي دارند؛ زيرا ممكن است دچار مشكلات نقدينگي و در برخي موارد نيازمند دريافت تسهيلات كوتاه‌مدت شوند كه اين امر منجر به افزايش هزينه مالي آنها مي‌شود؛ در مقابل، سرمايه‌گذاران تمايل به دريافت كوپن اوراق در بازه‌هاي كوتاه‌مدت دارند تا به‌ واسطه سرمايه‌گذاري مجدد، بازدهي مؤثر خود را افزايش دهند. در اين پژوهش، به روش توصيفي ـ تحليلي و با مطالعه ساختارهاي مشابه در اوراق قرضه متعارف و تحليل و تطبيق آنها با ساختارهاي اوراق بهادار اسلامي، الگويي نوآورانه براي رفع اين چالش ارائه مي‌شود. الگوي طراحي‌شده با نام اوراق قابل‌تفكيك و قابل‌تبديل شباهت‌ها و تفاوت‌هايي با اوراق قرضۀ تفكيكي متعارف دارد. در الگوي طراحي‌شده، علاوه بر امكان معامله اصل اوراق و كوپن آن به‌ صورت جداگانه در دو نماد مجزا با نام‌هاي «اوراق پايه» و «گواهي سود»، قابليت تبديل حجم معيني گواهي سود به اوراق پايه نيز وجود دارد. در اين تحقيق الگوهاي عملياتي اوراق اجاره، مرابحه و سفارش ساخت قابل‌تفكيك و قابل‌تبديل ارائه و از منظر فقهي و مالي بررسي و تحليل شده است. ماهيت فقهي معاملۀ گواهي سود مبتني بر تنزيل دين بوده كه از نظر مشهور فقهاي اماميه بلااشكال است؛ همچنين تبديل گواهي سود به اوراق جايزه از باب معاوضه دين با عين از منظر فقهي صحيح است.