عناصر بصري رويدادهاي زندگي پيامبر اسلام (ص) در نگاره‌هاي جامع التواريخ

مصورسازي صحنه هاي تاريخي - مذهبي در تصويرآرايي نسخه‌هاي اسلامي - ايراني از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. در دوره ايلخانان به علت گرايش بعضي از سلاطين مغولي به دين مسيح و حضور تفكرات مسيحي در پاره‌اي از نگاره‌هاي اين عصر، نفوذ نقاشي بيزانسي مشاهده مي‌گردد. اما آنچه در مورد نقاشي ايلخاني شاخص‌تر است، اتكاء نقاشي مغول بر هنر و نقاشي چين به ويژه هنر دوره «يوآن و سونگ» مي‌باشد. مي‌توان گفت نقاشي دوره ايلخاني، جُنگي است از عناصر هنري مختلف تمدن‌هاي چين، ايران، بيزانس و عربي. از سوي ديگر در دوره ايلخانان كه اسلام را به عنوان دين رسمي خود پذيرفتند، پرداختن به صحنه‌هاي تاريخي اسلام نيز در كتب مصور رايج شد. از جمله در قسمتي از مجموعه دوم نسخه جامع‌التواريخ، به شرح احوال حضرت محمد (ص) پرداخته شده است. درتصويرسازي اين نسخه كمابيش مي‌توان تأثير عناصر بيگانه بيزانس و چين را مشاهده كرد، اما در نگاره‌هاي مذهبي آن، با وجود تمامي عناصر بيگانه، تلاش هنرمندان در جهت انتقال مضمون اثر مي‌باشد كه براي رساندن اين پيام به واقع‌گرايي روي آورده‌اند. در اين راستا نيز حتي چهره با وقار پيامبر(ص) را به نمايش درآوردند كه قبلاً مرسوم نبوده است. در اين نوشتار سعي گرديده با تكيه بر مطالعات كتابخانه‌اي، 12 نگاره كه صحنه‌هايي از وقايع زندگي پيامبر اسلام (ص) را به تصوير كشيده‌اند، در بين نگاره‌هاي مذهبي نسخه جامع‌التواريخ كه در كتابخانه دانشگاه ادينبرگ و مجموعه ناصر خليلي نگهداري مي‌شوند، مورد بررسي قرار گيرد. علت اين انتخاب شناسايي عناصر بصري بيگانه تأثيرگذار، بر نگاره‌هاي مذهبي دوره ايلخاني مي‌باشد.