تحليل مضامين و كاركردهاي كتيبه‌هاي مدارس عصر صفويه اصفهان نمونه موردي: مسجد-مدرسه چهارباغ

يكي از مهم‌ترين مشخصه‌هاي معماري عصر صفويه، پيوستگي بناها با تزئينات خوشنويسي و كتيبه‌ها است. مدارس و مسجد مدرسه‌ها به‌عنوان يكي از شاخص‌ترين گونه بناهاي مذهبي كه دو بعد عبادت و علم را توأمان دارا هستند دربردارنده نمونه‌هاي بسيار شاخصي از هنر كتيبه‌نگاري مي‌باشند. در اين ميان مسجد مدرسه چهارباغ اصفهان به‌عنوان يكي از مهم‌ترين بناهاي فوق‌الذكر است؛ با ذكر اين مقدمه پيرامون ضرورت موضوع، هدف از پژوهش حاضر ضمن مطالعه مضامين به‌كاررفته در كتيبه‌هاي اين بنا، تحليل و تبيين كاركردهاي كتيبه‌ها، در راستاي شناخت بهتر جنبه‌هاي فراي ظاهر آن‌هاست. مراحل ذكرشده شرايطي را ايجاد مي‌كند تا پاسخ‌گويي به پرسش اصلي پژوهش يعني اين‌كه مضامين به‌كاررفته در كتيبه‌هاي اين بنا كدام اند و اين كتيبه‌ها داراي چه كاركردهايي هستند، در دسترس قرار گيرد. تحقيق توسعه‌اي حاضر از حيث روش، توصيفي تحليلي و جمع‌آوري اطلاعات به شيوه ميداني و كتابخانه‌اي صورت پذيرفته است همچنين يافته‌ها به روش كيفي مورد تجزيه‌وتحليل قرارگرفته‌اند. نتايج پژوهش حاضر گوياي آن است كه مهم‌ترين مضامين به‌كاررفته شامل مضامين قرآني، احاديث و روايات، مدح پيامبر (ص)، حضرت علي (ع) و ديگر ائمه اطهار و اطلاعاتي پيرامون حامي، مجري و واقف بنا مي‌باشد؛ كه در قالب متون عربي و ادبيات منظوم و منثور فارسي بيان‌شده است، در حوزه كاركردها نيز دو جنبه محتوا و ساختار ظاهري كتيبه‌ها موردتوجه قرارگرفته و ناظر بر كاركردهاي پنهان و آشكار در آن‌هاست كه در قالب هفت دسته شامل ارتباطي، تعليمي، زيبايي شناسانه، اخلاقي مرامي، الگوسازي، نمادين و تقدس گرايي، قرار مي‌گيرند؛ لازم به ذكر است كه كاركرد تعليمي و زيبايي شناسانه شاخص‌تر از سايرين هستند.