بررسي مفهوم عرفاني « فضاي تهي» در معماري اسلامي- ايراني

فضا ارتباط مستقيم با بحث هستي دارد. در ابتدا بايد يك هستي، موضوع كار ما باشد تا پس از آن بحث فضا مطرح شود.فضاي خالي(تهي) نماد امر قدسي و دروازه اي است كه حضور الهي از طريق آن به نظام مادي كه محيط بر انسان در سفر زميني اوست، داخل مي شود به اين ترتيب فضاي خالي، اثر محدود كننده فضاي كيهاني بر انسان را حذف مي كند،چون هروقت و هر جا حجاب جسم برداشته مي شود،نورالهي به درون مي تابد. در معماري اسلامي، نقش فضاي تهي به دليل آنكه بر سرشت گذراي اشيا، تأكيد دارد، بسيار پررنگ است.در اين هنر فضاي تهي،فضايي وحدت بخش است كه ساير فضاها حول آن دور مي زنند و نماد حضور و نور الهي است و انسان را در برابر پروردگار قرار مي دهد و او را از حضور فراگير پروردگار آگاه مي سازد. لذا در جهان بيني اسلامي، تهي بودن همان امر قدسي تأويل مي گردد و تلاش معماران ايراني در تبلور انديشه هاي عرفاني خود در اين فضاي تهي اما پر معنا،غيرقابل انكار است.در اين پژوهش ابتدا به بسط و تشريح مفاهيم فضا از نظر فيلسوفان و معماران و سپس به تبيين مباني و مفاهيم فلسفي فضاي تهي در معماري اسلامي ايران پرداخته خواهد شد.همچنين مقايسه ديدگاه هاي سنت گرايان و پديدارشناساني چون هايدگر از نظر خواهد گذشت.اين پژوهش مبتني بر روش توصيفي ، تحليلي و با رويكرد ادراكي،فلسفي مي باشد.