تطبيق ساختار بصري آثار نقاشان مكتب هرات (مير خليل مصور و مولانا علي)

هرات در دوره ي شاهرخ تيموري يكي از پر رونق ترين دوره هاي هنري ايران را در خود ثبت كرده است. شناخت دلايل شكوفايي نقاشي در اين دوره، ضرورت اين پژوهش را ايجاب مي كند. موفقيت نقاشي در هر دوره اي برآيندي از دو عامل مهم است. اول عوامل بيروني همچون حمايت هاي حكومتي و رونق اقتصادي، دوم عوامل دروني كه روابط ميان عناصر سازنده ي نقاشي را دربر مي گيرد. اين نوشتار كه پژوهشي تحليلي و توصيفي است، ناظر بر عوامل دروني، يعني عملكرد ساختاري آثار دو تن از نقاشان مكتب هرات خواهد بود. به نظر مي رسد نقاشي هرات، شكوفايي و درخشندگي خود را مرهون آثار نقاشاني است كه ساختار بصري در آن ها از نقاط مهم پايداري و تاثيرگذاري آثارشان است. ريتم، تعادل، هندسه و حركت، چهار عنصر مهم ساختار بصري هستند كه كيفيت عملكرد آن ها فضاي خاص هر نقاشي را شكل مي دهد. بديهي است كه اين چهار عنصر، عملكردي يكسان در آثار نقاشي نداشته و بعضي از آثار بيشترين تاثير تصويري خود را بر مخاطب از طريق ريتم و تعادل به دست مي آورند. كما اينكه برخي ديگر از آثار از طريق هندسه و حركت اين امر مهم را به انجام مي رسانند. نتيجه ي حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد كه ساختار بصري از مهم ترين عوامل موثر در شكوفايي آثار ميرخليل مصور و مولانا علي بوده و كاركردي متفاوت در آثار اين دو نقاش ارائه مي دهد. هدف اين مقاله كه با تكيه بر نظريات جيورجيو كپش در حوزه ي ساختارهاي بصري و به روش كتابخانه اي صورت خواهد گرفت، تحليل و تبيين ساختارهاي بنيادي سه اثر از دو تن از نقاشان دوره ي هرات است، تا از اين طريق بر اهميت كاركرد ساختار نقاشي در شكوفايي نقاشي دوره ي هرات كه امروزه در حوزه ي نقاشي كم تر به آن پرداخته مي شود، تاكيد شود.