اجتهاد و افتاي شورايي

اجتهاد و افتا در تاريخ فقه شيعه همواره به‌صورت فردي انجام مي‌گرفته است. در اين مقاله، «حجيت و اعتبار اجتهاد و افتاي گروهي» و «جواز تقليد از شوراي فقهي» موردبحث قرار گرفته است. ازنظرِ موضوعي، اجتهاد و افتا به‌عنوان عملياتي تخصصي موردنظر است كه به‌صورت گروهي انجام مي‌گيرد. بررسي ادلۀ حجيت فتوا و لزوم تقليد از مجتهد به‌ويژه سيرۀ عُقلا به‌عنوان مهم‌ترين دليل، نشان مي‌دهد كه ملاك حجيت، هم در اجتهاد و فتواي فردي هست و هم در اجتهاد و فتواي گروهي؛ چنان‌كه دلايل لزوم تقليد از مجتهد، هم اثبات‌كنندۀ تقليد از فرد است و هم تقليد از شورا. بررسي معيارهاي متعدد حجيت «سيرۀ عُقلا در رجوع جاهل به عالم» نيز نشانگر آن است كه «دستيابي به واقع يا حجت عُقلايي» مهم‌ترين معيار شمرده مي‌شود. تحقق اين معيار در «اجتهاد و فتواي شورايي» به‌مراتب بيش از «اجتهاد و فتواي فردي» است.