مقايسه تطبيقي جايگاه سياسي قضات در عصر خلافت عباسي( 656-132 ﮬ ق) و امپراطوري عثماني( 1341-699 ﮬ ق)

قضاوت از مناصبي است كه ابتدا در ذيل وظايف خليفه قرار داشت و به تدريج به ديگران تفويض شد. ليكن خلفاي عباسي در صدد بودند به رغم تفويض قضاء به ديگران، همچنان از موقعيت ديني آن براي خود بهرۀ سياسي ببرند. در حكومت عثماني نيز سلاطين مدعي حاكميت اسلامي بودند؛ از اين رو ملزم شدند حكومت خود را با خميرمايۀ شريعت بنيان نهند. در نتيجۀ اين رويكرد، قضات به عنوان بازوان دولت در اجراي شريعت در بدنۀ دولت نقش ممتازي يافتند. اين پژوهش تلاش نمود تا با روش توصيفي تحليلي، با استناد به منابع تاريخي، جايگاه سياسي قضات در دورۀ عباسي و دورۀ عثماني را به صورت تطبيقي مورد مقايسه قرار دهد. نتايج حاصل از پژوهش بيانگر آن است كه خلفاي عباسي با ايجاد منصب قاضي القضاتي و استقلال ديوان قضا و سلاطين عثماني با ايجاد منصب قاضي عسكري و سازمان دادن نظام قضايي با استفاده از نظام مدرسه، موجب ارتقاي جايگاه سياسي قضات شدند.