انديشه‌هاي فردوسي و نظريه‌هاي روابط بين‌الملل واقع‌گرايي يا آرمان‌گرايي؟

شاهنامه فردوسي يكي از گنجينه‌هاي ادب فارسي است كه آن را چونان سندي كه در بردارنده هويت باستاني و اصيل ايراني باشد، دانسته‌اند. اين اثر عموماً از زاويه ادبي و تاريخي مورد توجه واقع شده و كمتر به انعكاس مفاهيم و پديده‌هاي سياسي در آن توجه شده است. سؤال اصلي پژوهش حاضر اين است كه نگاه فردوسي در شاهنامه به پديده‌هاي سياسي و جهان پيرامون خود به كدام‌يك از رويكردهاي نظري در روابط بين الملل نزديك‌تر است؟ فردوسي را بايد يك واقع‌گراي سياسي بخوانيم يا يك آرمان‌گرا؟ براي اين منظور از روش تطبيقي استفاده شده و تلاش گرديده است تا با استخراج مهم‌ترين شاخصه‌هاي دو نظريه فوق، ارزيابي از انديشه‌هاي فردوسي حاصل شود. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد درحالي‌كه فردوسي به لحاظ مباحث فرانظري به ديدگاه‌هاي سازه‌انگارانه نزديك است، اما در مباحث نظري او را بايد يك واقع‌گرا خواند. اين نكته به‌ويژه در تفسيرهايي كه از سرشت انسان، جنگ، قدرت و امنيت به دست مي‌دهد بيش از هر چيز نمايان است. با اين توضيح كه واقع‌گرايي او از جنس هابز و والتز نيست و به‌نوعي به وجهي جديد با نام «واقع‌گرايي آرمان‌خواهانه» نزديك مي‌شود.