بحثي درباره واقعيت رويدادها در فلسفه زمان؛ بررسي انگاره واقعيت نسبي در مناقشه بر سر ناسازگاري مدل پوياي واقعيت و نظريه نسبيت خاص

فلسفه زمان در قرن بيستم، در يك تقسيم‎‌بندي كلي، شاهد تقابل ميان دو گروه از نظريه‏پردازان بوده است. نظريه‌پردازان A كه به مدل پوياي واقعيت باور دارند و نظريه‏پردازان B كه به مدل ايستاي واقعيت معتقدند. در گذر زمان مخصوصا پس از انتشار مقاله پرنفوذ پاتنم با عنوان «زمان و هندسه فيزيكي» در سال 1967، بحث از يكي از مشهورترين نظريات علمي قرن بيستم (نظريه نسبيت خاص) وارد مجادلات ميان فلاسفه زمان شد. برخي فلاسفه استدلال كردند كه اين نظريه با مدل پوياي واقعيت ناسازگار است. در واكنش، برخي طرفداران مدل پوياي واقعيت تلاش كردند با اِعمال تغييراتي متافيزيكي در مدل پويا آن را با نظريه نسبيت خاص سازگار كنند. با اين حال، مهمترين پيامد اين راهكار كنار گذاشتن «واقعيت مطلق» است. از نظر منتقدين، سازگار كردن مدل پويا با نظريه نسبيت خاص هرچند امكان‎پذير است، اما به هزينه از دست رفتن انگاره شهودي واقعيت و پذيرش انگاره‎اي غيرشهودي از آن است. در اين مقاله تلاش مي‎شود پس از بررسي اين موضوع: چرا سازگار كردن مدل پوياي واقعيت با نسبيت خاص مستلزم نسبي شدن مفهوم واقعيت است؟ استدلال شود كه نسبي شدن واقعيت صرفاً غيرشهودي نيست، بلكه علاوه بر آن، واجد هزينه‎اي ناموجه و نيز متضمن نوعي ناسازگاري است.