بررسي اثر متغيرهاي اجتماعي - اقتصادي بر مصرف دخانيات در خانوارهاي شهري ايران

The Effect of Socio-Economic Situation on Smoking in Urban Households of Iran

مقدمه: براي اتخاذ بهترين راهكارهاي كاهش مصرف دخانيات، لازم است عوامل موثر بر مصرف آن شناسايي گردد. از جمله‌ي اين عوامل، متغيرهاي اجتماعي-اقتصادي است؛ تحقيق حاضر به بررسي تاثير ويژگي‌هاي خانوار و شاخص‌هاي توسعه‌اي محل زندگي بر احتمال مصرف دخانيات در خانوارهاي شهري ايران پرداخت. تحقيق حاضر در سال 1396 در دانشگاه تربيت مدرس به‌انجام رسيد. روش كار: روش‌هاي مورد استفاده در تحقيق حاضر، روش دومرحله‌اي هكمن و روش پانل بود و داده‌هاي لازم از اطلاعات هزينه و درآمد خانوارهاي ايران طي دوره‌ي 1393-1383، بانك مركزي و سال‌نامه‌هاي آماري استخراج شد. يافته‌ها: نتايج برآورد مدل دومرحله‌اي هكمن نشان داد كه اندازه‌ي خانوار ارتباط مستقيمي با مصرف دخانيات و تحصيلات سرپرست خانوار و تملك منزل مسكوني ارتباط معكوسي با مصرف آن در خانوار دارد. همچنين، در خانوارهايي كه جنسيت سرپرست مرد است، اقدام به مصرف دخانيات احتمال بيشتري دارد. با افزايش هزينه (درآمد) خانوار نيز احتمال تصميم به مصرف دخانيات افزايش پيدا مي‌كند. همچنين، نتايج برآورد مدل پانل نشان داد كه افزايش سرانه‌ي توليد ناخالص داخلي، قيمت كالاها و خدمات مصرفي و نسبت فارغ‌التحصيلان دانشگاهي به جمعيت اثر كاهشي بر مصرف دخانيات دارد. همچنين افزايش نسبت مددجويان كميته امداد، رابطه‌ي مستقيمي با نسبت خانوارهاي درگير مصرف دخانيات دارد. نتيجه‌گيري: اجراي سياست‌هايي به‌منظور بهبود شرايط اجتماعي و اقتصادي خانوارها و شاخص‌هاي توسعه‌اي مناطق مختلف كشور، مي‌تواند منجر به كاهش مصرف دخانيات گردد.

Background: To adopt the best strategies to reduce smoking, identifying the factors that affect the use of tobacco is needed. Socio-economic situation is one of these factors, and this study examines the effect of household characteristics and development indicators of the living area on the probability of smoking in urban households in Iran. Methods: The methods used in this study consisted of Heckman two-step and panel data models. The required data has been extracted from the information of expense and income of Iranian households’ plan during the period of 1383 - 1393, central bank and statistical yearbooks. Results: Based on the results of the two-step Heckman model, the household size is directly related to smoking and education level of the head of household and home ownership inversely associated with tobacco consumption in the household. Also, in households where the head is male, there is a greater probability of smoking. With increasing household expenses (income), the probability of tobacco consumption increases. Estimated results of the panel model indicates that the increase in GDP per capita, price of consumer goods and services, and the proportion of college graduates in the population has been decreasing the effect on tobacco consumption. In addition, the increase in the ratio of the custodians of the Imam Khomeini Relief Foundation directly related to the proportion of households with tobacco use. Conclusions: Implementing policies to improve the social and economic conditions of households and development indicators in different regions of the country can lead to a reduction in smoking.