بررسي بيان ژن‌هاي كليدي مسير بيوسنتز ليمونن تحت تأثير تنش خشكي در زرين‌گياه (Dracocephalum kotschyi) در دو مرحله رويشي و گلدهي

هدف: زرين‌گياه با نام علمي Dracocephalum kotschyi يكي از گياهان دارويي بومي ايران، متعلق به خانواده لامياسه مي‌باشد. از جمله مهم‌ترين مونوترپن‌هاي شناسايي شده در اين گياه ليمونن است. يكي از عوامل مؤثر بر ميزان تركيبات مونوترپني در گياهان دارويي تنش خشكي مي‌باشد. هدف از اين بررسي تأثير تنش خشكي در مراحل مختلف رشدي بر بيان ژن‌هاي كليدي مسير بيوسنتز ليمونن در زرين گياه بود. مواد و روش‌ها: اين آزمايش به صورت فاكتوريل با دو عامل تنش خشكي شامل تنش شديد (25% ظرفيت زراعي)، متوسط (50% ظرفيت زراعي) و كم (75% ظرفيت زراعي) و عدم اعمال تنش (100% ظرفيت زراعي) و مراحل رشدي شامل دوره رويشي و گلدهي در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. آناليز متابوليت‌هاي ثانويه و اندازه‌گيري ميزان ليمونن با استفاده از دستگاه GC/MS به روش فضاي فوقاني و اندازه گيري بيان نسبي ژن‌هاي كليدي مؤثر در بيوسنتز ليمونن با استفاده ازReal Time PCR صورت گرفت. نتايج: آناليز متابوليت‌هاي ثانويه مقدار ليمونن را در دوره رويشي 20.57 درصد و در دوره گلدهي 13.41 درصد نشان داد. تنش خشكي باعث افزايش معني‌دار بيان ژن‌هاي HMGR و DXS در مرحله گلدهي شد، در حالي‌كه در مرحله رويشي تغيير معني‌داري بر بيان اين دو ژن‌ مشاهده نشد. در هر دو دوره رشدي تنش خشكي كم باعث افزايش بيان ژن HDR شد، هرچند كه در دوره گلدهي اين افزايش بيان معني‌دار نبود، اما تنش خشكي شديد بيان ژن HDR را كاهش داد، هرچند كه اين كاهش بيان در دوره رويشي معني‌دار نبود. تنش خشكي باعث كاهش معني‌دار بيان ژن LS در مرحله گلدهي و افزايش معني‌دار بيان آن در مرحله رشد رويشي شد. نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از اين تحقيق، ميزان ليمونن و بيان ژن‌هاي مؤثر در بيوسنتز آن را تحت تأثير تنش خشكي وابسته به مرحله رشدي گياه نشان داد.