بررسي الگوي بيان ژن هاي ساختاري در مسير بيوسنتز مونوترپن ها و بررسي كيفيت اسانس گياه دارويي زنيان تحت تأثير هورمون متيل جاسمونات

هدف: زنيان (.Trachyspermum ammi L) گياهي است علفي، يكساله از خانواده چتريان (Apiaceae) كه در طب سنتي و علوم پزشكي كاربردهاي فراواني دارد. اين تحقيق با هدف بررسي الگوي بيان ژن هاي ساختاري در مسير بيوسنتزي مونوترپن ها و بررسي كيفيت اسانس گياه دارويي زنيان تحت تأثير هورمون متيل جاسمونات انجام شد. تركيبات شيميايي اسانس و ميزان بيان ژن هاي MECPS، DXR و GDs به عنوان ژن هاي كليدي دخيل در مسير بيوسنتز تيمول پس از اعمال تيمار هورموني متيل جاسمونات در 4 زمان مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش: پس از گلدهي، هورمون متيل جاسمونات 1/0 ميلي مولار به صورت محلول پاشي روي گياهان اسپري شد. نمونه گيري در 4 زمان (8، 24، 48 ساعت پس از هورمون پاشي و نمونه شاهد اسپري شده با آب مقطر) صورت گرفت. استخراج RNA از بافت گل-آذين گياه زنيان انجام شد و پس از سنتز cDNA و انجام Real-Time PCR داده هاي حاصل از بررسي بيان ژن هاي مذكور مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. جداسازي و شناسايي تركيبات اسانس نيز با استفاده از دستگاه هاي كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) صورت گرفت. درمجموع، 10 تركيب در 4 نمونه شناسايي گرديد. نتايج: نتايج حاصل از بررسي تركيبات اسانس گياه زنيان نشان داد كه با توجه به تغيير مقدار تركيبات ثانويه موجود در اسانس، ميزان توليد آلفاترپينن كه پيش ساز مونوترپن ها (نظير تيمول) است، پس از گذشت 24 ساعت از اعمال هورمون متيل جاسمونات افزايش يافت. همچنين نتايج حاصل از داده هاي Real-Time PCR، افزايش بيان هر 3 ژن مذكور پس از 24 ساعت از اعمال هورمون را نشان مي دهد. افزايش بيان ژن هاي ذكر شده در مسير بيوسنتز مونوترپن ها مي تواند عاملي براي بالا بودن ميزان آلفاترپينن در اسانس گل ها بعد از گذشت 24 ساعت پس از اعمال هورمون باشد. نتيجه گيري: هورمون متيل جاسمونات با تحريك مسير بيوسنتز تركيب هاي ثانويه و همچنين تأثير بر ميزان بيان ژن هاي مسير MEP باعث افزايش توليد مونوترپن ها يك روز پس از اعمال هورمون مي گردد.