مطالعه وبازيابي چوب چوگان با استناد بر نگاره ها و نسخ خطي دوره تيموري

چوگان ورزش و بازي‌اي است باستاني و منسوب به سرزمين ايران، كه باوجود پيشينه‌اي ديرين، اطلاعات مكتوب اندكي پيرامون قوانين و ابزار و ادوات آن وجود دارد. چنين به نظر مي‌رسد كه استقبال حكمرانان تيموري از چوگان كم شده و بيشتر معطوف به بازسازي كشور باشد كه با توجه به قرابت زماني دوره تيموري با چپاول مغول در دوره ايلخاني امري منطقي است و توجه روزافزون دربار تيموري را به معماري و هنرهاي وابسته به آن در تعدد آثار به‌جامانده شاهد هستيم. بنابراين فضاي مناسبي براي رونق و توسعه چوگان از سوي دربار تيموري وجود نداشته و مجال پرداختن به تفريحات و يا ورزش‌هاي جمعي نظير چوگان در ميان درباريان تيموري (همانند آنچه در دوره صفوي شاهد هستيم) مهيا نبوده است. بااين‌وجود، به دليل شعردوستي و ادب‌پروري شاهزادگان تيموري در اين عهد با تعدد و تنوع آثار شعرا با محوريت چوگان روبرو هستيم. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش در بين آثار شعراي اين عهد 264 مورد چوگان و 27 مورد صولجان (معرب چوگان) يافت شد و در نگاره‌هاي موردپژوهش شاهد سه شكل سرِ چوب چوگان به شكل‌هاي «ل»، «L» و «V» با زاويۀ باز هستيم. اين مقاله با طرح اين پرسش كه؛ سير تحول و تطور چوب چوگان در نگاره‌هاي تيموري و دلايل آنچه بوده، با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و اسنادي ازجمله منابع اينترنتي، پيشينه و سابقه پژوهش‌هاي مربوط را گردآوري كرده و در مرحلهٔ بعد، با جمع‌آوري متون كهن و نگاره‌هاي چوگاني و سپس پالايش مجموعه به لحاظ اعتبار اسناد و داشتن تاريخ، موارد موردمطالعه را گزينش كرده است. در نهايت پس از گردآوري داده‌هاي حاصل، موارد مشابه و متفاوت را مورد تحليل قرار داده است. پژوهش حاضر به شيوه توصيفي – تحليلي و با بهره‌گيري از تكنيك‌هاي كتابخانه‌اي، مشاهده و مصاحبه انجام پذيرفته است.