تأثير هنر ساساني در نقشمايه‌هاي حيواني كتاب كلز

نقوش ساساني از طريق تجارت در كرانه‌هاي درياي مديترانه و جنگ‌هاي صليبي و همچنين تسلط اعراب مسلمان بر سرزمين‌هاي مسيحي به فرهنگ اروپا نفوذ كرد و بسياري از نقشمايه‌هاي پارچه‌ها، ظروف و گچ‌بري‌ها به مسيحيت انتقال يافت. مسيحيان با توجه به مباني ديني خود، نقشمايه‌ها را تبديل به مضامين مذهبي نموده و كتب و نسخ مصور ديني را با آن‌ها آراستند. هنر كتاب‌آرايي مسيحي پيوندي تنگاتنگ با هنر بيزانسي داشت و هنر بيزانس حاصل دستاوردهاي فرهنگي و هنري رومي و ساساني بود. نوشتن متون انجيل و ترويج مضامين ديني، راهبان مسيحي در ديرها را ترغيب به خلق آثاري با تزيينات فراوان و نمادهاي انتزاعي نمود. شيوه جانور نگاري و نقش‌پردازي حيوانات تخيلي و روش‌هاي تركيب‌بندي در پارچه‌هاي ابريشمين و ظروف سيمين ساساني علاوه بر نشانه‌هاي زيبايي شناسانه، بيان انتزاعي به وجود آورد كه به جهان مسيحيت نيز رخنه كرد. مسئله مورد طرح در پژوهش حاضر بر اين نكته استوار است كه هنر ساساني باشكوه‌ترين دوران تاريخي قبل از اسلام در ايران بوده و تأثيرات سياسي و اجتماعي باعث پيدايش و شكل‌گيري جهاني‌شدن هنر اين دوران شده است و مضامين تخيل پردازانه آن توانسته با هنر انتزاعي مسيحي ارتباط معنايي برقرار كند. كتاب كلز يكي از نسخ مصور قرون‌وسطي مي‌باشد كه توسط راهبان آذين گري شده و حاوي روايات انجيل و مكاشفات يوحنا مي‌باشد. اين كتاب داراي تصاويري همچون جانوران تركيبي، موجودات بالدار و پرندگان خيالي است كه تأثير هنر ساساني در طراحي نقوش نسخه را اثبات مي‌نمايند. هدف از اين پژوهش بررسي تصويري و مفهومي نقوش جانوري موجود در كتاب كلز و تأثيرات هنر ساساني در مصورسازي اين نسخه است. روش تحقيق به روش توصيفي و تطبيقي است و اطلاعات آن نيز با مطالعات كتابخانه‌اي جمع‌آوري‌شده است. پرسش قابل‌طرح نيز در اين نوشتار بر اين قرار است كه ويژگي نقشمايه‌هاي ساساني چه بوده‌اند و چه تأثيراتي بر كتاب‌آرايي نسخ مذهبي مسيحيت داشته‌اند. بابيان دلايل اين تأثيرگذاري‌ها، چگونگي راهيابي نقشمايه‌هاي ساساني به جهان غرب نيز توضيح داده‌شده است.