بازخواني شيوه‌هاي طبقه‌بندي طرح و نقش پارچه‌هاي تاريخي ايران

در عمده مطالعات پارچه هاي دست‌بافت ايراني از منظر طرح و نقش، تركيب ظاهري پارچه هاي ادوار مختلف به‌صورت مضموني و با گروه بندي انساني، جانوري، گياهي، هندسي و انواع ديگر نظير آن، بررسي شده است. بازخورد نهايي اين روش، معمولا به جهت عدم قطعيت، در دايره توصيف محدود مي ماند؛ چرا كه با فقدان ثبات لازم براي يك طبقه بندي محرز، هر پژوهشگري براي حصول نتيجه مورد نظر، به حد بضاعت و متناسب با اهداف تحقيقي خود، آن را دگرگون مي كند. براي ترميم اين نقص، نگارندگان به اين پرسش مي پردازند: چگونه مي توان با نظر به اصول هنرهاي سنتي درباره شيوه هاي گسترش نقش در زمينه طرح، نسبت به طبقه بندي انواع پارچه هاي تاريخي ايران اقدام نمود؟ اين مقاله، به‌شيوه توصيفي تحليلي، نشان مي دهد تقسيم موضوعي به جهت ناكارآمدبودن، به‌نوعي پراكندگي به ظاهر باقاعده انجاميده است. درصورتي كه با تاسي به طبقه بندي رايج در هنرهاي سنتي، بر اساس شيوه گسترش نقش در زمينه طرح كه نتايج آن پيش تر در هنر هم عرض نساجي سنتي، يعني قالي بافي نيز به آزمون درآمده مي توان رده بندي دقيق تر با چهارچوب ساختاري مشخص، ايجاد كرد؛ كه پارچه هاي دست‌بافت ادوار مختلف ايران، تا به امروز، در آن قابل تعريف باشد. در اين رويكرد، با برقراري تمايز ميان اصطلاحات طرح و نقش، هر نقش، مي تواند در بستر هر طرح قرار گيرد و درعين حال ، تطور بنيادي در هويت آن، ايجاد نكند.