تبيين شاخصه‌هاي اصليِ شكلي و محتوايي نگاره‌هاي شيعي بر اساس مباني اعتقادي شيعه

شيعه(دوازده‌امامي) به‌واسطه بيان يك‌سري از باورها، آموزه‌ها، ارزش‌ها و روايت‌ها، نظام معناييِ خاصي براي شيعيان مي‌سازد و از اين طريق، به كليه رفتارهاي فردي، اجتماعي و آييني آنان، شكل ويژه و جلوه متفاوتي مي‌بخشد. ازآن‌جاكه، هنر در جوامع سنتي از ساير شئون زندگي جدا نيست و هر مذهبي با در اختيار گرفتن ذهن افراد، در تمامي جنبه‌هاي زندگي آنان خودنمايي مي‌كند، پس، مي‌توان انتظار داشت كه نگاره‌هاي شيعي نيز به‌مانند ساير ابعاد زندگي شيعيان، متأثر از مباني فكري و اعتقادي شيعه، داراي ويژگي‌هاي خاص و منحصربه‌فردي باشند. بر اين اساس، تبيين شاخصه‌هاي اصلي شكلي و محتوايي نگاره‌هاي شيعي بر مبناي مباني اعتقادي شيعه، هدف اين پژوهش است. بدين منظور، در اين مقاله، ابتدا براي ارائه تصويري روشن و دقيق از مذهب شيعه، اصول و مباني اعتقادي و عناصر و مفاهيم تشكيل‌دهنده اين مذهب، بيان شده است. سپس، جنبه‌هاي اصلي و مهم نگاره‌هاي داراي مضمون شيعي، يعني صورت و محتوا، روش بياني و روايت، از منظر مباني اعتقادي شيعه، بررسي و تحليل شده‌اند. پرسش مطرح شده، اين است: به‌واسطه چه شاخصه‌هايي مي‌توان صفت شيعي را به يك نگاره بخشيد؟ روش پژوهش، توصيفي تحليلي و شيوه جمع‌آوري اطلاعات، كتابخانه‌اي است. نتايج پژوهش، بيانگر اين است كه به‌صرف بازنمايي مضموني شيعي در يك نگاره، نمي‌توان صفت شيعي را به آن نگاره بخشيد؛ بلكه نگاره‌هاي شيعي، بايستي از جنبه صورت، محتوا، روش بياني و روايت، در راستا و بيانگر مباني اعتقادي شيعه باشند. از طريق اين شاخصه‌هاست كه نگاره‌هاي شيعي قابل‌شناسايي مي‌شوند و از نگاره‌هاي مذهبي كه تنها بيانگر مضموني شيعي هستند متمايز مي‌گردند.