بازشناسي نگرش به زمينه در بناهاي ساخته شده ميدان مشق تهران در دوره پهلوي اول

هم‌كنش معماري و زمينه يكي از موضوع‌هاي اصلي در حوزه معماري و طرّاحي شهري است. اين مبحث از انديشه‌ورزي در دوران باستان درباره قرارگيري بناها در ارتباط با بناهاي مجاور سرچشمه مي‌گيرد. در زمينه‌هاي با ارزش مي‌توان با استفاده از خوانش متن تاريخي، فرهنگي و اجتماعي مورد نظر به طرحي ارزش‌مند و متناسب با زمينه فرهنگي و تاريخي آن دست يافت. در اين پژوهش در قسمت نخست مفهوم زمينه و هم‌چنين روش‌هاي طرّاحي چون زمينه‌گرايي، منطقه‌گرايي و گونه‌شناسي كه واكنشي مستقيم به بستر طرّاحي هستند شرح داده مي‌شود. در قسمت دوم با انتخاب بناهايي از ميدان مشق تهران كه داراي ساختمان‌هاي مهم دولتي و حكومتي از دوره‌هاي پيشين معماري گذشته شهر تهران به خصوص دوره پهلوي اول است، سعي در شناسايي رهيافت معماران آن دوره نسبت به زمينه و هم‌چنين ميزان تآثيرپذيري زمينه گذشته در اين ساختمان‌ها داريم. تفاوت ميان برخورد با زمينه در نزد معماران دوره پهلوي اول با معمارهاي هم دوره خود در غرب (شيوه بين‌الملل)، پرسش اين پژوهش است. در اين مطالعه از تركيب روش تحليلي-تطبيقي و روش مطالعه بر روي نمونه‌هاي موردي استفاده شده است. در قسمت اول پژوهش، بازشناسي نظريه‌ها و صورت‌بندي چارچوب نظري با رجوع به منابع دست اول و پايه، منابع دست دوم و اسناد تاريخي موجود انجام گرفته و در قسمت دوم كه پژوهش بر روي نمونه‌هاي موردي تاريخي انجام مي‌شود، اطلاعات مورد نياز از طريق مشاهده و تحقيقات ميداني جمع‌آوري اطلاعات شده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه برخورد معماران پهلوي اول با زمينه، متفاوت با معماران هم‌دوره خود در غرب است. بااينكه بناهاي مورد بررسي داراي كاركرد جديد بوده‌اند اما هنوز ردپايي از معماري گذشته ايران، در تزيين‌ها و يا حتي در فرم‌هايي از اين بناها ديده مي‌شود.