تبيين رابطه بين توسعه‌يافتگي سرزمين با سازه‌هاي انساني مستقر در فضاي جغرافيايي با تاكيد بر جغرافياي انتقادي و انسان‌گرا (مطالعه موردي: ايران)

تبيين رابطه ديالكتيك توسعه با فضاي جغرافياي منشاء مباحث نظري متفاوتي در علوم جغرافيا شده است. كشور ايران جامعه متنوعي از حيث انساني و طبيعي دارد، لذا توجه به توسعه ملي با اين بافت جغرافيايي موضوعي قابل تامل است. مقاله حاضر سعي در تبيين رابطه بين توسعه يافتگي سرزميني با سازه هاي انساني مستقر در فضاي جغرافيايي ايران دارد. منظور از سازه هاي انساني، اقوام حاضر در ايران است. بحث نظري در قالب «رويكردي انتقادي به مقوله توسعه» با تاكيد بر جغرافياي انتقادي و انسان گرا – همراه با توجه به «نظريه نوسازي» است. وضعيت توسعه يافتگي اقوام در ايران در هر سه بعد سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي سوال پژوهش حاضر است. تحقيق به لحاظ هدف، بنيادي و به لحاظ ماهيت و روش، توصيفي تحليلي است و ابزار گردآوري اطلاعات با استفاده از روش كتابخانه ايي است؛ استفاده از منابع كتابخانه ايي، مقالات، اطلاعات و داده هاي ثانويه مورد توجه قرار گرفته است. يافته هاي تحقيق بيانگر آن است كه مشاركت اقوام در قالب استان هاي پيرامونِ جغرافيايي در انتخابات رياست جمهوري در مقايسه با استان هاي مركزي از ميزان كمتري برخوردار است؛ لكن اين وضعيت در هر دوره رو به بهبودي مي رود. حضور اقوام در مديريت سياسي كشور، در سطح هيات دولت، بيانگر آن است كه به غير از آذربايجاني ها، بقيه اقوام حضور كم رنگي در مديريت سياسي كشور در سطح ملي دارند. وضعيت نهادهاي مدني در سطح محلي و منطقه ايي از وضعيت خوبي برخوردار نيست و بايد تشكل ها و نهادهاي مدني در مقام مولفه ايي از توسعه سياسي مورد توجه بيشتري قرار گيرند. در زمينه توزيع امكانات رفاهي و مادي در سطح استان هاي كشور و مناطق مرزي اقدامات خوبي انجام يافته است؛ لكن وضعيت توسعه مركز پيرامون همچنان در كشور باقي است. بودجه‏ريزي و برنامه ريزي به دليل تك ساخت بودن نظام سياسي ايران، بطور متمركز براي تمامي واحدهاي فروملي انجام مي گيرد و اين رويه براي توسعه اقتصادي كشور ضعف اساسي است. گسترش شبكه ارتباطي در كشور به شكل شعاعي است و اين نوع شبكه ارتباطي، پيوند و ارتباط مناطق پيراموني را با هم ضعيف مي كند. در زمينه توسعه فرهنگي و اجتماعي، متغيرهايي چون ارزش ها و هنجارهاي قومي، تعامل و روابط بين قومي مورد تحليل قرار گرفته است، يافته ها نشان مي دهد، اين بعد توسعه هم با وضعيت مطلوب فاصله دارد.