پايش خشكسالي با استفاده از تصاوير سنجندۀ موديس (MODIS) در مناطق خشك مطالعۀ موردي مراتع استان اصفهان

خشكسالي پديده‌اي طبيعي واقليمي است كه همه ساله گريبان گيرمناطق وسيعي درسراسردنيامي شودو وقوع آن امري اجتناب ناپذيراست.اين پديده موجب اختلال دراكوسيستم مي‌شود.اكوسيستم‌هاي مرتعي مناطق خشك كه بخش چشمگيري ازسرزمين مانيزدرقلمرو آن قراردارد درمجموع نظام هاي شكننده‌اي هستند كه دربرابرتغييرات اقليمي به سادگي درمعرض انهدام قرارمي‌گيرند.بنابراين شناخت وپايش خشكسالي باشاخص هاي معتبر، اولين قدم درجهت مديريت اين پديده محسوب مي‌شود.پايش خشكسالي همان ارائه اطلاعات بهنگام از دوام،شدت وتوسعه جغرافيايي خشكسالي در يك ناحيه است كه با استفاده ازسيستم‌هاي سنتي مرسوم دشواراست.فن‌آوري سنجش ازدورعلي‌رغم عمركوتاه خود، به همراه سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي،توانائي‌خودرادرارائه اطلاعات سودمندوبه موقع درباره پديده خشكسالي نشان داده است.تحقيق حاضردرمراتع استان اصفهان وبمنظور پايش خشكسالي انجام شده است.دراين تحقيق سعي گرديده از شاخص‌هاي NDVI، EVI،NMDI ، LST و TCI مستخرج از اطلاعات سنجنده موديس و اطلاعات بارندگي ايستگاه‌هاي هواشناسي محدوده استفاده گردد. نظر به مقايسه رابطه بين شاخص‌هاي ماهواره‌اي و شاخص خشكسالي اقليمي و تعيين كارآيي شاخص‌هاي ماهواره‌ اي، به منظور برآورد شاخص اقليمي SPI آمار بارندگي ماهانه نزديك‌ترين ايستگاه‌هاي هواشناسي به تيپ‌هاي مرتعي مورد مطالعه در دوره زماني 2008-2000 بكار گرفته شد. براي استخراج شاخص‌هاي ماهواره‌اي تصاوير سنجنده موديس با قدرت تفكيك 500 متر، فاصله زماني برداشت هشت روز براي بازه زماني 2000 تا 2012 و در ماه‌هاي فوريه تا سپتامبر يعني ماه‌هاي رشد، قبل و بعد از آن تهيه گرديد. با توجه به متفاوت بودن بازه زماني اطلاعات بارندگي و تصاوير ماهواره‌اي، بازه مشترك مقايسه شاخص سال‌هاي 2007-2000 در نظر گرفته شد. اطلاعات ساير سال‌ها به منظور بررسي صحت نتايج بكار رفت. نتايج شاخص خشكسالي SPI در سايت‌هاي مرتعي استان اصفهان طي دوره زماني 2007-2000 با در نظر گرفتن اطلاعات بارندگي ايستگاه‌هاي هواشناسي منتخب در بازه زماني مختلف نشان داد كه سال 2000 خشكسالي شديد،2007 و 2009 ترسالي در محدوده‌هاي مورد مطالعه رخ داده است. بررسي شاخص در بازه‌هاي زماني سه، شش, نه، 12، 18 و 24 ماهه نشان داد كه نوسانات خشكسالي در بازه‌هاي زماني كوتاه مدت در مقايسه با بازه‌هاي زماني بلند مدت بيشتر است. اما از تداوم كمي برخودارند. به همين دليل در بازه زماني كوتاه مدت تعداد وقوع خشكسالي در ماه بيشتر از ساير بازه‌هاي زماني است. با توجه به ارتباط خشكسالي و بارندگي، بررسي نتايج شاخص خشكسالي هواشناسي و مقادير بارندگي نشان داد كه شاخص خشكسالي در بازه زماني سه و نه ماهه با مقادير بارندگي در سطح يك درصد همبستگي معني‌دار دارند. به عبارت ديگر تغييرات مقادير بارش ماهانه بر روند تغييرات شاخص SPI در بازه زماني كوتاه مدت موثر است. مقايسه آماري بين نتايج بدست آمده از محاسبه شاخص هاي ماهواره‌اي با شاخص خشكسالي هواشناسي نشان داد كه شاخص SPI در بازه كوتاه مدت با شاخص‌هاي حرارتي و شاخص NMDI در سطح يك درصد بيشترين همبستگي را نشان مي‌دهد.