بررسي مواريث ژئوفرم‌هاي يخچالي كواترنر و تغييرات سيستم‌هاي مورفوكليماتيك و مورفوديناميك در حوضۀ خضرآباد ـ يزد

در ايران مركزي و در ارتفاعات آن، به‌ويژه در‌ دره‌هاي كوهستاني، لندفرم‌هايي مشاهده مي‌شوند كه به‌وجودآمدن آن در شرايط و سيستم آب و هوايي كنوني امكان ندارد‌. بيشتر پژوهشگران، اين لندفرم‌ها را مربوط به دوره‌هاي يخچالي كواترنر و عملكرد يخ‌ها مي‌دانند. در اين پژوهش به بررسي آثار يخچالي و تغييرات سيستم‌هاي مورفوكليماتيك و مورفوديناميك در حوضۀ آبريز خضرآباد در ايران مركزي، در درۀ خضرآباد در غرب شهر يزد، پرداخته شده است. بر اساس نقشه‌هاي توپوگرافي و زمين‌شناسي، عكس‌هاي هوايي، DEM با قدرت تفكيك 20‌ متر، همچنين دو بار بازديد ميداني از منطقه و بررسي نقشه‌ها با سامانۀ GPS، آثار ژئومورفيك فرايندهاي مربوط به دوره‌هاي يخچالي شناسايي و بررسي شد. يافته‌ها نشان مي‌دهد‌ تعداد 15 سيرك بزرگ و كوچك به همراه درۀ عريض خضرآباد از آثار كاوشي يخچال‌هاي كواترنر است. آثار تراكمي اين دوره در اين حوضه شامل مورن، يخرفت، تيليت و رسوب‌هاي يخچالي است. وجود تيليت‌ها به شكل دگرشيب بر سنگ بستر و قرار‌گيري يخرفت‌ها بر روي آن‌ها نشان‌دهندۀ‌ وجود حداقل دو فاز يخچالي در اين منطقه و احتمالاً در سراسر ايران مركزي است. اين رسوبات با تأثير از عملكرد گسل‌ها در دوران جديد – نئوتكتونيك در برخي نقاط دره حالت خطوارگي پيدا كرده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد‌ دو دورۀ يخچالي، احتمالاً گونز و وورم، در اين منطقه حاكميت داشته است و قلمرو يخچالي بين ارتفاعات 2000 تا 3000‌‌ متري و جنب يخچالي از 2000 متر تا مرز 1560 متر خط تعادل آب و يخ گسترش پيدا مي‌كرده است. پايين‌تر از آن مورفوديناميك فلوويال حاكميت داشته است.