تاثير آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي بر رفتار خود مراقبتي سالمندان مبتلا به پر فشاري خون مراجعه كننده به مراكز خدمات جامع سلامت، شهر داران، 1397-1396

Impact of Health Belief Model-based Training on Self-care Behavior in Elderly People with Hypertension Referring to Comprehensive Health Services Centers of Daran City, Iran, during 2017-18

مقدمه: افزايش جمعيت سالمندان در سال‌هاي اخير باعث شده است كه ميزان بيماري‌هاي مزمن و در نتيجه نياز به مراقبت از سالمندان افزايش چشمگيري پيدا كند؛ از اين رو مديريت آن از طريق انجام رفتارهاي خودمراقبتي الزامي مي‌باشد. در اين ارتباط، مطالعه حاضر با هدف تعيين تأثير آموزش مبتني بر مدل اعتقاد بهداشتي بر رفتار خودمراقبتي سالمندان مبتلا به پرفشاري خون مراجعه‌كننده به مراكز خدمات جامع سلامت شهر داران انجام شد. روش‌‌ها: پژوهش حاضر يك مطالعه نيمه‌تجربي قبل و بعد با گروه مداخله است كه در آن 100 نفر از سالمندان مبتلا به پرفشاري خون تحت پوشش مراكز خدمات جامع سلامت شهر داران به صورت تصادفي ساده به دو گروه مداخله و كنترل تقسيم شدند. هر دو گروه پرسشنامه پژوهشگر ساخته مشتمل بر سؤالات دموگرافيك، آگاهي، سازه‌هاي مدل اعتقاد بهداشتي و رفتار خودمراقبتي كه روايي و پايايي آن به تأييد رسيده است را تكميل نمودند. شايان ذكر است كه اطلاعات به صورت مصاحبه از دعوت‌كنندگان جمع‌آوري شدند و براي تحليل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS 18، آزمون‌هاي آماري t مستقل، t زوجي، Mann–Whitney، كاي اسكوئر و Fisher استفاده گرديد. يافته‌ها: ميانگين سني گروه مداخله 6/5±66/6 و براي گروه كنترل 6/3±67/4 سال بود. لازم به ذكر است كه ميانگين نمره حساسيت، شدت، منافع و موانع درك شده، راهنما براي عمل، خودكارآمدي و رفتار خودمراقبتي در دو گروه قبل از مداخله آموزشي اختلاف معناداري وجود نداشت (P>0.05)؛ اما ميانگين نمرات آگاهي و اجزاي مدل در گروه مداخله پس از مداخله افزايش معناداري يافت (P<0.001). نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد كه آموزش طراحي‌ شده بر اساس مدل اعتقاد بهداشتي موجب افزايش عملكرد و باورهاي بهداشتي سالمندان مبتلا به پرفشاري خون در زمينه رفتار خودمراقتبي مي‌گردد؛ از اين رو توصيه مي‌شود در راستاي افزايش رفتارهاي خودمراقبتي سالمندان مبتلا به پرفشاري خون، اين مدل مد نظر قرار گيرد.

Background: Population ageing in recent years has led to a significant rise in the number of chronic diseases. This issue has highlighted the need for protection and management through self-care behaviors. The aim of this study was to determine the effects of health belief model-based training on self-care behavior among elderly patients with hypertension referring to the comprehensive health centers of Daran city, Iran. Methods: This quasi-experimental study was conducted on 100 elderly patients with hypertension covered by the comprehensive health centers of Daran city using a pretest-posttest design and intervention group. The study population was randomly divided into intervention and control groups. Both groups completed a researcher-made questionnaire, including demographic data, knowledge, constructs of health belief model, and self-care behaviors, the validity and reliability of which were confirmed. Data collection was accomplished using interviewers. The data were analyzed in SPSS software (version 18) using independent t-test, paired sample t-test, Chi-square test, and Fisher’s exact test. Findings: The mean age of the patients in the intervention and control groups were 66.6±6.5 and 67.4±6.3, respectively. Before the intervention, there was no significant difference between the two groups in terms of the mean scores of sensitivity, severity, perceived benefits and barriers, guidance for action, self-efficacy, and self-care behaviors (P>0.05). However, after the intervention, the intervention group showed a significant increase in the mean scores of knowledge and model components (P<0.001). Conclusion: As the findings indicated, the application of the health belief model-based training improved the self-care behaviors and function of the elderly with hypertension. Therefore, it is recommended to use this model to enhance such behaviors in this population.