تبيين ضرورت تاب آوري پويا در طرح‌هاي آمايش سرزميني رهيافتي در جهت انعطاف پذيري اقتصاد منطقه‌اي (نمونه مورد مطالعه: استان خراسان جنوبي)

مبناي نظري و فكري اين مقاله، براساس نظريه آدام رز (2009) شكل گرفته است كه در آن تاب آوري و انعطاف پذيري اقتصاد منطقه‌اي را در دو دسته عمده تقسيم بندي مي‌كند. نخست تاب آوري اقتصادي ايستا (Static Economic Resilience) و دوم تاب آوري اقتصادي پويا (Dynamic Economic Resilience). استان خراسان جنوبي با توجه به شاخص‌هاي توسعه انساني و فناوري و وجود مخاطرات فرامرزي از قبيل ناآرامي‌هاي افغانستان و مخاطرات طبيعي همچون خشكسالي هاي پياپي به نظر مي‌رسد بيشتر از ساير استان‌هاي كشور در معرض آسيب‌ها، شوك‌ها و بحران‌ها قرار دارد به طوري كه اقتصاد محلي، شهري و منطقه‌اي استان به شدت شكننده مي‌باشد. با توجه به اين ضروريات، اين پژوهش توجه به اهميت تاب آوري را در طرح آمايش سرزمين استان خراسان جنوبي مورد تاكيد قرار مي‌دهد و سؤال اصلي تحقيق را بر اين منوال پي ريزي مي‌كند كه با توجه به در نظر گرفتن اصل تاب آوري در تهيه طرح آمايش سرزمين استان خراسان جنوبي، مهم‌ترين مزيت‌هاي توجه به تاب آوري پويا را براي توسعه فضايي پايدار استان در بخش‌هاي مختلف بيان نمايد. روش شناسي: رويكرد حاكم بر اين مقاله از منظر روش توصيفي ـ تحليلي و از نظر نوع كاربردي ـ توسعه‌اي مي‌باشد. در گام نخست به مطالعه ادبيات و مباني نظري و فكري موجود در اين زمينه پرداخته شد. در گام بعدي مهم‌ترين پيشران‌هاي توسعه خراسان جنوبي براساس طرح آمايش سرزميني مورد مداقه قرار گرفت كه براساس دسته بندي‌هاي تاب آوري مورد سنجش قرار گرفتند. پيشران‌هاي توسعه در استان براساس روش دلفي و با استفاده از متخصصان دردسترس مورد ارزيابي و سنجش قرار گرفته است. بحث و نتيجه گيري: جهت گيري‌هاي توسعه استان خراسان جنوبي عمدتاً بر پايه استخراج معادن و توليد و صادرات محصولات كشاورزي تمركز دارد و پيش ران‌هاي مهم اين بخش‌ها عمدتاً بر پايه مواردي نظير سرمايه گذاري خارجي، ارتقاء صادرات و يا بهبود زيرساختها قرار دارد كه با توجه به وجود تحريم‌هاي اقتصادي بين المللي اين موارد در ارتباط مستقيم با شوك‌ها و مخاطرات قرار دارد. اصولاً هر نوع توسعه‌اي نيازمند توجه به نيازهاي محلي و بومي است و اين مسئله بويژه در مناطقي همچون خراسان جنوبي كه با مشكلاتي نظير خشكسالي و كمبود منابع مواجه است، داراي اهميت بيشتري مي‌باشد. بدون مشاركت مردم محلي زمينه براي آلودگي‌هاي زيست محيطي و عدم وجود آب براي ادامه ي زندگي مهيا مي‌شود. اين رويه سبب خواهد شد كه نواحي مرزي و روستايي به شدت جمعيت خود را از دست بدهند. اكنون اين مسئله براي شهرستان نهبندان و جنوب استان صدق مي‌نمايد. براين اساس اين پژوهش با رويكرد تاب آوري پويا و اجتماع محور در صدد است كه پيشنهاد توسعه ي تجارت خارجي، مشاغل دانش بنيان و تكميل زنجيره ي ارزش را براي محصولات و توليدات استان مطرح نمايد.