بررسي تأثير دانشگاه بر توسعه‌ي منطقه‌اي مبتني بر عدالت اسلامي در غرب استان تهران با تأكيد بر توسعه فرهنگي شهرستان اسلام‌شهر

چكيده در نيم قرن اخير، نظريه‌پردازان توسعه شهري و منطقه‌اي روز به روز به اهميت تعادل و توازن در توسعه پايدار و مستدام، پي برده و ضرورت آن را مورد تأكيد قرار داده‌اند. بيشتر انديشمندان بر اين نظر متفق‌اند كه توسعه چند قرن اخير راه نامتعادل را طي كرده و به تبع آن، پي آمدهايي داشته است كه نه تنها خود تحقق توسعه را زير هاله‌اي از ابهام برده است، بلكه نظام هستي و خلقت كه بر اساس توازن نهاده شده است را با خطرهاي جدي مواجه ساخته است. حال اين پرسش مطرح مي‌شود كه آيا زمان آن نرسيده است كه به اصول آفرينش بازگشته و راه رفت را تصحيح كرد؟ اين مقاله استخراج‌شده پژوهشي كه با هدف آزمون توازن و تعادل در توسعه شهري و منطقه‌اي از طريق بررسي تأثير دانشگاه بر توسعه‌ي منطقه‌اي غرب استان تهران با تأكيد بر شهرستان اسلام‌شهر در سال‌هاي 1394 تا 1397 در دوره دكتري صورت گرفت. به منظور دستيابي به هدف پژوهش، اين فرضيه طرح شد كه از زمان احداث دانشگاه در شهر اسلامشهر تاكنون شاخص‌هاي عدالت اجتماعي در توسعه فرهنگي و شاخص‌هاي توسعه اقتصادي منطقه‌اي در كل منطقه اسلامشهر تحت تأثير همين دانشگاه بهبود يافته است. از ميان جامعه آماري، تعداد 400 نفر به عنوان گروه نمونه به صورت تصادفي انتخاب شده‌اند تا از طريق تكميل پرسشنامه، به پرسش‌هاي مربوط به تحقيق پاسخ دهند. سؤال‌هاي پرسشنامه از پايايي قابل قبولي برخوردار است. روش تحقيق در اين پژوهش كمي كيفي و از نوع توصيفي تحليلي است. در واقع محور روش‌شناسي داراي رويكرد كيفي است و هر جا لزوم يافته از تجزيه و تحليل كمّي نيز استفاده شده است. در اين راستا از روش‌هاي تحليلي SPSS، بهره گرفته شده است. براي كنترل رابطه‌ي بين توسعه‌ي منطقه و دانشگاه اسلامشهر، از نظر شاخص‌هاي توسعه قبل و بعد از استقرار دانشگاه در منطقه، با كمك روش‌هاي مختلف ارزيابي شده است. همچنين براي پرهيز از خطا و اطمينان از اينكه اين دانشگاه تأثير ويژه‌اي بر توسعه منطقه داشته است و اين پبشرفت ناشي از عوامل ديگري نبوده، با استفاده از شيوه‌ي مقايسه‌اي وضعيت اين منطقه با مناطقي كه در اثر دانشگاه توسعه ‌يافته يا در اثر نبود دانشگاه از توسعه بازمانده‌اند، به‌صورت شاهد بررسي شده است. با انجام اين پژوهش، در نهايت، اين نتيجه حاصل شد، كه دانشگاه اسلامشهر در توسعه‌ي منطقه‌اي غرب استان تهران خصوصاً در محدوده‌ي منطقه اسلامشهر، تأثير مثبت داشته است كه اين توسعه ابعاد مختلفي، از جمله توسعه‌ي اقتصادي، توسعه‌ي سياسي اجتماعي و توسعه‌ي فرهنگي را در برمي‌گيرد. در نهايت اين نتيجه گرفته شده است كه با ديدگاه عدالت محوري، توزيع متعادلانه دانش منطقه، منجر به تحقق تعادل در توسعه شهري و منطقه‌اي مي‌شود و دانشگاه به عنوان نهاد توسعه فرهنگي توانسته است به نهادينه شدن توسعه متعادل شهري و منطقه‌اي از طريق توسعه فرهنگي كمك كند.