تحليل ويژگي‌هاي محيطي بر تنوع شخصيت انسان از ديدگاه فلاسفه اسلامي و نقش آن در برنامه‌ريزي محيطي

شخصيت موضوع ميان رشته اي است. بر اساس مطالعات دانشمندان علوم محيطي، شخصيت انسان ها تا حد زيادي متاثر از رفتار فردي و اجتماعي انسان‌ها و البته در محيط‌هاي مختلف و در تناسب با اكوسيستم‌هاي طبيعي و اجتماعي است. به باور دانشمندان انسان‌ها در شرايط محيطي گوناگون داراي رفتارها و بعضا تنوع شخصيت هستند كه در مباحث فلاسفه به ويژه فلاسفه اسلامي مورد تامل و تتبع قرار گرفته است. شخصيت به طور كلي به ويژگي انسانها اشاره دارد و به آن دسته از جنبه‌هاي انساني و ويژگي موثر فردي كه عمل و رفتار انسانها برگرفته از آن است. مقاله حاضر با هدف بررسي نقش عوامل مختلف در شكل گيري شخصيت انسان، به نقش محيط جغرافيايي(طبيعي و اجتماعي) در شكل‌گيري و تنوع شخصيت انسان از ديدگاه فلاسفه اسلامي پرداخته است. روش تحقيق، كيفي مبتني بر منطق استفهام و رويكرد آن تاويل گرايي است. با توجه به هدف تحقيق، تحليل متون مورد استفاده قرار گرفته است. جمع آوري اطلاعات با استفاده از روش كتابخانه‌اي بوده و روش تحليل محتواي كيفي در فرايند انجام تحقيق به كار برده شد. جامعه آماري تحقيق منابع اصيل و تفسيري دانشمندان مسلمان به ويژه ابن خلدون، ابن سينا و ملاصدرا تعيين شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد نخست بنا بر تفسير‌هاي موجود، محيط شامل مجموعه‌اي از شرايطي طبيعي و موقعيت‌هاي جغرافيايي و سپس محيط اجتماعي شامل مجموعه‌اي از شرايط و عوامل اجتماعي پيرامون انسان، در شكل‌گيري و تنوع شخصيت انسان نقش موثري دارد. سپس تحقيق حاضر نشان داد اعتقادات، باورها و رفتار‌هاي شخصي افراد در سومين عامل موثر در شكل‌گيري و تنوع شخصيت انسان است؛ اگرچه زير بناي اين موارد در عوامل محيطي و اجتماعي نهفته است. در نهايت اين تحقيق نشان داد كه بر اساس انديشه‌هاي متفكران اسلامي، نقش محيط طبيعي و اجتماعي در شكل‌گيري شخصيت انسان، نقش ابتدايي است و در شكل‌گيري شخصيت انسان، عوامل اكتسابي و به ويژه اعمال اختياري نقش كليدي و اساسي را داراست.