بررسي تأثير عوامل محيطي بر توليد اولية سطح زمين (مطالعة موردي: مراتع هير- نئور استان اردبيل)

هدف اين تحقيق بررسي ارتباط بين توليد اولية سطح زمين (توليد اندام‌هاي هوايي تمام گياهان مرتعي بدون توجه به خوشخوراكي) و عوامل محيطي (ارتفاع از سطح دريا، شيب دامنه، جهات دامنه، شاخص توپوگرافي، بارندگي فصلي و ساليانه و دماي فصلي و ساليانه) در مراتع هير- نئور استان اردبيل بود. ابتدا با در نظر گرفتن تيپ‌هاي گياهي و عوامل محيطي، توليد اولية سطح زمين در مرحلة اوج رويش گياهان با استفاده از پلات‌هاي يك متر مربعي (330 پلات) به روش تصادفي-سيستماتيك و قطع و توزين برداشت شد. با استفاده از نقشه‌هاي با مقياس 1:25000، مدل رقومي ارتفاع، نقشه‌هاي شيب، جهت، طبقات ارتفاعي و شاخص توپوگرافي استخراج شد. نقشه‌هاي دما و بارندگي فصلي و ساليانه نيز با استفاده از معادله‌هاي گراديان‌ استخراج شده با استفاده از ايستگاه‌هاي هم­جوار (اردبيل، سرعين، خلخال و كوثر) منطقه تهيه شد. براي بررسي معني‌داري توليد اولية سطح زمين در طبقات مختلف عوامل محيطي از تجزيه واريانس يك‌طرفه استفاده شد. سپس براي تعيين مهم­ترين عوامل محيطي مؤثر از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي استفاده شد. نقشة توليد اولية سطح زمين نيز با استفاده از معادلة رگرسيون درجه دو استخراج شده، در GIS تهيه شد. نتايج نشان داد كه توليد اولية سطح زمين با عوامل ارتفاع و بارندگي رابطة مستقيم و با دما رابطة عكس دارد. همچنين بيشترين توليد اولية سطح زمين در جهت غربي ثبت شد. نتايج تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي نشان داد مؤلفه‌هاي اول (شامل بارندگي و دماي ساليانه، ارتفاع از سطح دريا) و مؤلفة دوم (شامل شيب) با 10/ 76 درصد بيشترين تأثير را بر روي توليد اولية سطح زمين دارند. همچنين نقشة توليد اولية سطح زمين تهيه و صحت نقشه برابر با 54/ 0 به‌دست آمد كه نشانگر اعتبار مدل است. از يافته‌هاي اين تحقيق مي‌توان در مديريت مراتع براي ايجاد تعادل بين عرضه و تقاضاي توليد اولية سطح زمين و توازن كربن استفاده كرد.