پديد آورندگان :
پوراميري، مريم دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي- گروه كاردرماني، تهران , عظيميان، مجتبي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي- گروه كاردرماني، تهران , اكبرفهيمي، نازيلا دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي- گروه كاردرماني، تهران , پيشياره، ابراهيم دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي- گروه كاردرماني، تهران , حسين زاده، سمانه دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي- گروه آمار زيستي، تهران
كليدواژه :
مالتيپل اسكلروزيس , اختلال شناختي , ويژگي‌هاي فردي و باليني , عملكرد اجرايي
چكيده فارسي :
هدف مالتيپل اسكلروزيس (ام‌اس) از شايع‌ترين بيماري‌هاي پيش‌رونده نورولوژيكي است كه اغلب بالغان جوان را درگير مي‌كند. اختلالات شناختي از علائم شايع اين بيماري هستند. يكي از حيطه‌هاي شناختي عملكرد اجرايي است. با توجه به اهميت ويژه عملكرد اجرايي در مهارت‌هاي شناختي افراد و نقش مهم آن در رفتارهاي تطابقي و در نتيجه رضايت فرد از زندگي، ارزيابي دقيق اين حيطه از شناخت و بررسي عوامل مؤثر بر آن در افراد مبتلا به ام‌اس ضروري به نظر مي‌رسد. بنابراين هدف از اين مطالعه بررسي رابطه ويژگي‌هاي فردي و باليني افراد مبتلا به ام‌اس با اختلال عملكرد اجرايي است.
روش بررسي پژوهش حاضر به شيوه توصيفي‌تحليلي مقطعي روي بيماران مالتيپل اسكلروزيس بيمارستان توانبخشي رفيده در سال 1396 انجام شد. 71 بيمار از طريق نمونه‌گيري غيراحتمالي دردسترس انتخاب شدند. از افراد مبتلا به ام‌اس و خانوده آنان براي شركت در مطالعه، فرم رضايت‌نامه كتبي گرفته شد و مشخصات آزمودني‌ها در مطالعه به صورت محرمانه حفظ و نگهداري شد. معيارهاي ورود به پژوهش شامل داشتن بيماري مالتيپل اسكلروزيس بر اساس معيارهاي مك دونالد و با تأييد متخصص مغز و اعصاب، مبتلانبودن به بيماري‌هاي مختل‌كننده حافظه مانند آلزايمر، مبتلا نبودن به سندرم‌هاي مادرزادي مانند سندرم داون، مبتلانبودن به اختلال تيروئيدي، مصرف‌نكردن داروهاي مؤثر بر شناخت و حافظه مانند بنزوديازپين‌ها و مبتلانبودن به اختلالات شديد بينايي و حركتي؛ به طوري كه نمونه‌ها قادر به همكاري نباشند. معيارهاي خروج از مطالعه عبارت بودند از: همكاري‌نكردن بيمار در تكميل پرسش‌نامه و انجام آزمايش، رضايت‌نداشتن براي ادامه همكاري و به‌وجود‌آمدن مشكل حاد در بيمار كه قادر به ادامه همكاري نباشد. در اين پژوهش از ابزارهاي پرسش‌نامه كيفيت خواب پيتزبورگ، مقياس ارزيابي خستگي، فرم كوتاه ارزيابي افسردگي، مقياس ناتواني فيزيكي و آزمون عملكرد اجرايي (طبقه‌بندي و توصيفي) استفاده شد. داده‌هاي جمع‌آوري‌شده در نسخه 18 نرم‌افزار SPSS تجزيه و تحليل شدند. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از رگرسيون خطي تعميم‌يافته استفاده شد.
يافته‌ها نتايج اين مطالعه نشان داد عوامل سن، مدت زمان ابتلا و خستگي رابطه معنادار با عملكردهاي اجرايي (توصيفي و طبقه‌بندي) داشتند (0/05>P). آزمون عملكرد اجرايي (طبقه‌بندي) با اولين علامت شروع بيماري ارتباط معناداري داشت (0/05>P).
نتيجه‌گيري يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد از بين عوامل باليني بررسي‌شده، مدت زمان ابتلا و خستگي با هر دو نوع عملكرد اجرايي، اما اولين علامت شروع بيماري تنها با عملكرد اجرايي (طبقه‌بندي) رابطه معنادار داشت. افرادي كه شروع بيماري آنان با علائم بينايي بود عملكرد ضعيف‌تري نسبت به ديگران داشتند. اين موضوع مي‌تواند به عنوان يك يافته مهم در مراحل اوليه تشخيص بيماري و طراحي برنامه‌هاي توانبخشي براي به‌تعويق‌انداختن عوارض شناختي مدنظر باشد.
چكيده لاتين :
Objective Multiple Sclerosis (MS) is the most prevalent neurological progression that often affects young
adults. Cognitive impairment is a frequent symptom of the disease. One cognitive domain is an executive
function. Executive function is important in individuals’ cognitive skills, adaptive behaviors, and
life satisfaction. Thus, accurately recognizing and investigating the factors affecting it greatly helps with
improving MS. The current study investigated the relationship between individual and clinical characteristics
and executive dysfunction in patients with MS.
Materials & Methods This was a cross-sectional, descriptive and analytical study conducted on MS patients
referring to Rofeydeh Rehabilitation Hospital in 2017. In total, 71 patients were selected through
unpredictable sampling method. MS patients and their families provided written consent forms for participation
in the study, and the subjects' data were kept confidential. Moreover, the patients were allowed
to discontinue study participation as desired. The inclusion criteria were a diagnosis of MS disease
based on McDonald's criteria by a neurologist, the lack of memory impairments, including Alzheimer's
disease, non-congenital syndromes like Down syndrome, no thyroid dysfunction, the lack of consuming
drugs that affect memory and cognitive function like benzodiazepines, and the lack of severe vision
and motor impairments. Exclusion criteria included the lack of patient’s cooperation with completing
the questionnaire and performing the test, dissatisfaction with continuing the collaboration, and the
emergence of an acute problem in the patient that enables him/her to continue cooperation. In this
research, instruments such as Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI), Fatigue Assessment Scale (FAS),
Beck's Depression Inventory (BDI), Expanded Disability Status Scale (EDSS), and Delis–Kaplan Executive
Function System (D-KEFS) test were used. The collected data were analyzed in SPSS. For data analysis,
general linear regression was used.
Results The obtained results suggested that age, disease duration, and fatigue had a significant reverse
relationship with executive functions (descriptive and categorical) (P>0.05). Executive function (classification)
had a significant relationship with the first symptom of the onset of disease (P>0.05).
Conclusion We investigated the relationship between individual and clinical characteristics and the executive
function in MS patients. A significant relationship was observed between the first sign of the
disease onset and the level of performance. People who initially demonstrated vision problems had a
weaker performance than others. This can be considered as an important finding in the early stages of
diagnosis and the development of therapeutic programs to postpone cognitive complications.
