بررسي پراكنش سرب و شاخص هاي زيست محيطي آن در خاك هاي مجاور معدن سرب و روي كوشك - بافق

Investigation on lead dispersion and it's environmental indices in soils near Kushk Pb-Zn mine - Bafgh

معدن كاري و مراحل مختلف آن از جمله عوامل گسترش آلودگي در محيط هاي طبيعي است. آلودگي هاي حاصل مي تواند بر منابع خاك و آب و گياه در يك منطقه تاثيرگذار باشد و با جذب توسط گياهان عملا در چرخه غذايي وارد گردد. در بين عناصر معدني، سرب به لحاظ اثرات سمي از اهميت ويژه اي برخوردار است. به منظور بررسي نحوه گسترش سرب در خاك پايين دست معدن سرب و روي كوشك بافق و تعيين بشرزاد (آنتروپوژنيك) يا زمين زاد (ژئوژنيك) بودن آن با استفاده از روش سيستماتيك تصادفي طبقه بندي شده به فاصله 500 تا 1500 متر از خاك سطحي در دو عمق 5-0 سانتي متري و 30-5 سانتي متري نمونه گيري انجام شد و در منطقه اي نزديك و داراي خصوصيات زمين شناسي مشابه با منطقه مورد مطالعه نيز نمونه خاكي به عنوان شاهد تهيه شد و پس از آماده سازي، نمونه ها به روش ICP-MS آناليز گرديد و ميزان سرب نمونه ها مشخص شد. با كمك شاخص هاي غني شدگي و انديس تجمع زمين ميزان گسترش و شدت آلودگي مشخص و نقشه هاي مربوطه تهيه گرديد. نتايج نشان مي دهد كه مقدار متوسط سرب در خاك سطحي، حدود چهار برابر مقدار آن در عمق است؛ همچنين تا حدود يك كيلومتري از منطقه، ميزان سرب از mg/kg290 فراتر مي رود كه بيش از حد مجاز است. بعلاوه اختلاف ميزان سرب در سطح و عمق، نشانگر آن است كه آلودگي، عمدتا نتيجه فعاليت انسان بوده و با افزايش فاصله از معدن ميزان آلودگي كاسته مي شود و بيشترين انتشار در حاشيه مسيل اصلي حوزه مي باشد.

Mining and its various stages is one of the important factors in spreading pollution in natural environments. Contaminations may affect soil and water resources and actually enter the food chain due to absorption by plants. Among mineral elements, lead is more important because of its toxic effects. In order to investigate distribution of lead in downstream soils of Kushk Lead and Zinc Mine and identify anthropogenic and geogenic natures of pollution spread, a classified random systematic sampling was carried out. Sampling interval was 500 to1500 meters and soils were sampled in 0-5 and 5-30 centimeters depths. A control sample area with similar characteristics was considered in the vicinity of the region. The samples were analyzed by ICP-MASS method and the lead content of the samples was determined. Using Enrichment Factor and Geoaccumulation Index, the extension and severity of pollution are determined and related maps are prepared. Conclusions show that average amounts of lead in topsoil is about 4 times of subsoil and one kilometer far from mine, lead content of soil is more than 290 PPM that is more than permissible amounts. Moreover, the difference between lead content in topsoil and subsoil shows that the contamination in these areas is anthropogenic. Contamination reduces by going further from mine and the highest amount of emission of lead is around the main watercourse.