اختلافات مرزي ايران و عراق و تأثير آن بر جنگ تحميلي

مرزها ضمن آنكه عامل جداكننده دو واحد سياسي هستند، درگذر تاريخي ميان دو ملت همواره نقش صلح و جنگ را ايفا مي‌كنند، ايران كه با برنامه‌ريزي نظام سلطه در تاريخ معاصر خود متحمل انعقاد قراردادها و معاهدات مرزي زيان باري بوده است، در باب اختلافات مرزي همواره عامل تهديدكننده‌اي از سوي همسايگان به شمار مي‌رفته است. تحقيق حاضر در جهت دستيابي به شناخت كامل و درك بهتر شاخص‌هاي مؤثر در اختلافات مرزي ايران با كشور همسايه غربي خود يعني عراق باهدف تبيين فرايند و زمينه‌هاي قراردادهايي است كه در يك‌صد سال گذشته ميان دو كشور به امضاء رسيده است. درگيري‌هاي مرزي ايران و عراق ميراث اختلافات مرزي ايران و عثماني است، اختلافات و درگيري‌هايي كه در مقاطع مختلف جنگ و صلح با انعقاد عهدنامه‌ها و قراردادهاي مرزي همسو با نقش استعمارگران شرق و غرب با تكيه‌بر همان جدال‌هاي مرزي همراه با نزاع‌هاي اعتقادي و مذهبي دو كشور (ايران و عثماني) نقش ميانجي و واسطه را در تعيين حدودوثغور مرزي بر عهده داشتند و با توجه به نقش و واسطه‌گري بيگانگان هرگز اين معاهدات نتوانست پايان‌بخش درگيري حاميان دو ملت باشد. با موجوديت يافتن كشور عراق كه به دنبال تجزيه كشور عثماني درنتيجه جنگ جهاني اول شكل گرفت تنش‌ها و اختلافات مرزي با ايران نه‌تنها پايان نيافت بلكه اين منازعات با تكيه‌بر مشاجرات مذهبي و قومي (عرب و عجم) كه از سوي دولت بعثي عراق مطرح مي‌شد، نهايتاً به جنگ هشت‌ساله ميان دو كشور منجر گرديد. روش پژوهش توصيفي تحليلي و جمع‌آوري اطلاعات از روش اسنادي و مدارك سياسي و پروتكل‌هاي مرزي دو كشور با شيوه مطالعات كتابخانه‌اي و آرشيو مراكز اسناد است. اين پژوهش در پي پاسخ به  اين سؤالات است كه كدام نقطه مرزي در اختلافات ايران و عراق بيشترين تأثير را در تيرگي روابط و برخوردهاي نظامي داشته است؟ نقش عهدنامه‌هاي مرزي و مخصوصاً شاخص‌ترين آن قرارداد 1975 الجزاير چه تأثيري در دوران صلح و جنگ ميان ايران و عراق داشته است.؟ يافته‌هاي پژوهش همچنين نشان مي‌دهد كه با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، چگونه ابرقدرت‌هاي شرق و غرب درراه حفظ منافع خود با تحريك دولت بعثي عراق به بهانه اختلافات مرزي با همسايه شرقي خود جنگ هشت‌ساله‌اي را بر دولت و ملت ايران تحميل كردند.