تأثير داستان‌هاي كليله و دمنه بر مهارت‌هاي تفكر انتقادي، استدلال و پرسشگري با استفاده از برنامه ‌فلسفه براي كودكان (p4c)

هدف از برنامه «فلسفه براي كودكان»، پرورش تفكر در كودكان است. يكي از ابزارهاي اصلي اين برنامه داستان است كه در اجتماع‌پژوهشي اجرا مي‌شود. در دهه‌هاي اخير اين برنامه براي پرورش قدرت تفكر كودكان در ايرانرواج يافته است. اما داستان‌هاي اين برنامه بومي نبوده و در شرايط فرهنگي جامعه طراحي برنامه توليد شده‌اند. اين درحالي است كه ادبيات فارسي مشحون از داستان‌هاي فكري و فلسفي متناسب با فرهنگ ايران است. هدف اين مقاله بررسي تأثير داستان‌هاي كليله و دمنه بر پرورش مهارت‌هاي استدلال، پرسشگري و تفكر انتقادي (گشودگي انتقادي و شكاكيت تأملي) است. پژوهش از نوع كاربردي بوده و به روش شبه‌تجربي با استفاده از طرح پيش‌آزمون−پس‌آزمون و با دو گروه آزمايش و كنترل انجام شده است. جامعه آماري شامل تمامي دانش‌آموزان دختر پايه ششم ابتدايي شهرستان اردستان و نمونه پژوهش يك كلاس 32 نفره بود كه به روش هدفمند و تصادفي انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقياس سنجش پرسشگري رابرت فيشر، مقياس گرايش به تفكر انتقادي (گشودگي انتقادي و شكاكيت تأملي) ساسو، آزمون مهارت استدلال نيوجرسي بوده است. اعتبار مقياس‌ سنجش پرسشگري به روش اعتبار ارزشياب به تأييد متخصصان رسيد و ساسو اعتبار و روايي مقياس گرايش به تفكر انتقادي را مناسب گزارش كرده است. پايايي مهارت استدلال نيوجرسي از طريق آلفاي كرونباخ بين 0.84 تا 0.94 گزارش شده است. تجزيه و تحليل داده‌ها در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي انجام شد. نتايج نشان داد بين نمره‌هاي گشودگي انتقادي، پرسشگري، مهارت استدلال تفاوت معنادار وجود دارد. همچنين، بين نمره‌هاي شكاكيت تأملي گروه‌ها تفاوت معنادار است؛ اين به آن معناست كه برنامه فلسفه براي كودكان در افزايش شكاكيت تأملي تأثير داشته است.