تاثير معماري ايران بر بناهاي آرامگاهي در عصر سلجوقيان رم

The Effect of Iran’s Architecture on Mortuary Buildings of Rome’s Seljuk Era

ايران در طول تاريخ اسلام و به‌خصوص عصر سلجوقي همواره يكي از مراكز اصلي هنر اسلامي بوده است. از سوي ديگر عثماني‌ها در زمينه معماري با الهام از هنر ايران و بيزانس، گام‌هاي بزرگي برداشته‌اند. به‌دليل همجواري ايران و عثماني و نيز تبادلات فرهنگي و وجوه مشترك حكومتي، هنر و معماري اين دو سرزمين از يكديگر ايده گرفته و تشابهاتي دارند. هدف مقاله بررسي تطبيقي شاخصه‌ها و عناصر معماري بناهاي يادماني و آرامگاهي ساخته شده در عصر سلجوقيان رم كه الهام گرفته شده از بناهاي آرامگاهي و مساجد ايراني مي‌باشند، بوده است. چارچوب نظري پژوهش، بر اين ديدگاه استوار است كه فضاهاي معماري در گذشته از پديده‌هاي فرهنگي تاثير مي‌پذيرفتند و همچنين تبادل فرهنگي بر شكل‌گيري آن‌ها نقش داشته است. روش تحقيق اين پژوهش، روش تحقيق تاريخي تفسيري مي‌باشد و به بررسي، مطالعه و مقايسه تركيب حجمي بنا، نوع تزيينات و نقوش كاشي‌كاري بناهاي آرامگاهي سلجوقي رم و بناهاي ايراني عصر سلجوقي مي‌پردازد تا بيانگر تاثير فرهنگ و تبادل فرهنگي در معماري شود. يافته‌هاي اين پژوهش بر اين نكات تاكيد دارند كه هنر و معماري سلاجقه روم قبل از حضور ايرانيان متاثر از هنر دمشق بوده است؛ اما با آمدن هنرمندان ايراني و بخش‌هايي از معماري با نقوش و تزيينات ايراني ساخته مي‌شد. تعامل ميان ايرانيان و حاكمان سلجوقي روم و شرايط مناسب فراهم شده توسط آنان باعث شد ايرانيان به همراه خود فرهنگ، آداب و رسوم و نشانه‌هاي بارزي از علم و هنر و دانش رايج در ايران عصر سلجوقي را رواج دادند.

In the course of Islam’s history and, especially, Seljuks Era, Iran has always been one of the primary loci of Islamic Art. On the other hand, ottomans have taken long leaps in the area of architecture through being inspired by Iranian and Byzantine Art. Due to Iran and ottoman adjacency as well as their cultural exchanges and the common governmental aspects, the art and architecture of these two territories have borrowed ideas from one another and share similarities. The goal of the present article is the comparative investigation of the architectural indices and elements of the memorial and mortuary buildings constructed during Seleucid Era in Rome and inspired by the mortuary and mosque buildings of Iran. The study theoretical framework is laid on the foundation of the perspective that the past architectural spaces are influenced by the cultural phenomena and the cultural exchanges have played roles in their formation. The present study’s research methodology is historical-interpretive and it deals with the investigation, exploration and comparison of the volumetric combination of the buildings, types of decorations and tile works’ images and paintings in the mortuary buildings of Seleucid Era’s Rome and the Seleucid Era’s Iranian edifices so as to reveal the effect of culture and cultural exchange in architecture. The present study’s findings underline the issue that the art and architecture of Seleucid Era’s Rome have been influenced by Damascus Art before the presence of the Iranians; however, it was with the arrival of the Iranian artists that parts of the architecture were constructed by Iranian images and decorations. The interaction between Iranians and rulers of Seleucid Era’s Rome and the auspicious conditions provided by them caused the Iranians to promote culture, rites and traditions and distinct signs of science, art and knowledge that were prevalent in the then Iran upon their entry into Rome.